2023-04-17 11:56
Ашот АРАМЯН
ՎԱՐԺՎԵԼ ԲԱՐՁՐ ԳՆԵՐԻՆ
ԵԱԶԲ-ի մակրոտնտեսական զեկույցը. «դեպի Հայաստան միգրացիոն ներհոսքի ազդեցության աստիճանական սպառում»
Ապրիլի 10-ին Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) վերլուծաբանները ներկայացրել են բանկի մասնակից 6 պետությունների, այդ թվում՝ Հայաստանի վերաբերյալ մակրոտնտեսական զեկույցի հերթական թողարկումը, որում գնահատական է տրված համաշխարհային տնտեսության ներկա վիճակին և դրա ազդեցությանը ԵԱՏՄ+ երկրների վրա…
Նյութում նշվում է, որ համաշխարհային գնաճի բարձր մակարդակը կարող է ազդեցություն ունենալ ԵԱԶԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանի տնտեսությունների զարգացման վրա: Հաշվի առնելով տարածաշրջանի երկրների գերակշիռ մասում ներմուծվող գնաճի մեծ մասնաբաժինը, դա կդժվարացնի սպառողական գների աճի զսպման քաղաքականության իրականացումը: Իսկ ԱՄՆ-ը և ԵՄ երկրները, ամենայն հավանականությամբ, ստիպված կլինեն վարժվել գնաճի ավելի բարձր մակարդակների (3-5%) և, որպես հետևանք, ավելի բարձր տոկոսադրույքների պայմաններում ապրելուն: Միաժամանակ ԵԱԶԲ վերլուծաբանները համարում են, որ գլոբալ ռեցեսիայի ռիսկերը պահպանվում են, ինչը կարող է ազդել ԵԱՏՄ+երկրների տնտեսական աճի հեռանկարների վրա:
ԵԱԶԲ-ի գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրովի խոսքերով՝ «Հայաստանի և Ղրղզստանի պարագայում պետք է հաշվի առնել միգրացիոն ներհոսքի ազդեցության աստիճանական սպառումը, ինչը կարող է հատկապես նկատելի դառնալ ընթացիկ տարվա երկրորդ կիսամյակում»:
Այս պայմաններում հասկանալի է դառնում Հայաստանի ֆինանսական մեգակարգավորողի զգուշավորությունը, որը, չնայած մարտին գնաճի թուլացմանը և Փաշինյանի աշխատակազմի առանձնակի անհամբեր անդամների ջերմեռանդ կոչերին, չի շտապում մեղմացնել դրամավարկային քաղաքականությունը և, մասնավորապես, իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը։
Հենց գնաճի խնդրի լուծումն է մնացել երկրների մեծ մասի դրամավարկային կարգավորիչների ուշադրության սևեռակետում. 10 կենտրոնական բանկեր մարտին բարձրացրել են հիմնական տոկոսադրույքները: 2022 թվականի սկզբից ԴՊՀ-ն արդեն 9 անգամ բարձրացրել է տոկոսադրույքը։ Կարգավորիչների մեծամասնությունը շարունակում է հավատարիմ մնալ խրոխտ հռետորաբանությանը:
Ընդ որում գնաճի դեմ պայքարի արդյունքը դարձավ փոխառությունների արժեքի զգալի աճը բոլոր ոլորտների՝ տնային տնտեսությունների, ձեռնարկությունների, բանկերի և կառավարությունների համար: Առաջին հետևանքներն ի հայտ եկան ֆինանսական մասնահատվածում. Silicon Valley Bank-ի, Silvergate-ի և Signature Bank-ի սնանկացումը ԱՄՆ-ում և բանկային ոլորտի խնդիրները Եվրոպայում, ներառյալ Credit Swiss-ը: Բայց տոկոսադրույքների բացասական ազդեցությունը միայն ֆինանսական հատվածով չի ավարտվի. ձեռնարկությունների համար վարկավորման մատչելիության սահմանափակումը նկատելի է դառնում, բիզնեսը սկսել է ակտիվորեն փնտրել ծախսերը կրճատելու ուղիներ: Առաջին հերթին, կրճատման տակ են ընկել ՏՏ-ի ծախսերը, որոնք բիզնեսը սկսում է դիտարկել որպես ոչ պրոֆիլային։ Արդյունքում, COVID-19-ի առաջացրած բումից հետո ՏՏ ոլորտի ընկերությունները բախվում են իրենց ծանրաբեռնվածության մակարդակը նվազեցնելու անհրաժեշտությանը և ստիպված են կրճատել անձնակազմը։ Այս տարվա առաջին երկու ամիսներին միայն ԱՄՆ-ում աշխատանքից ազատվել է ոլորտի ավելի քան 118 հազար աշխատող։ Ընդ որում, ՏՏ ոլորտի խոշորագույն ընկերությունները շարունակում են հայտարարել սպասվող կրճատումների մասին։
Այս պայմաններում Հայաստանի տնտեսությունը պահպանում է աճի բարձր տեմպերը, և հիմնական շարժիչ ուժ է մնում ծառայությունների ոլորտը, որի դինամիկայի 70%-ն ապահովված է տեղեկատվական-հաղորդակցական ոլորտի և ֆինանսական գործունեության ընդլայնմամբ: Դրա հետ մեկտեղ, ինչպես նշում են զեկույցի հեղինակները, «ծառայությունների և արդյունաբերության ոլորտներում շարունակվել է տնտեսական ակտիվության աստիճանական դանդաղման միտումը, ինչը վկայում է պահանջարկի աստիճանական կայունացման մասին»: Մշակող արդյունաբերությունները հունվար-փետրվար ամիսներին աճել են 6,6%-ով (նախորդ տարվա համեմատ), դրա հետ մեկտեղ հանքարդյունաբերության ոլորտում պահպանվել է անկումը (մինուս 9,6%) ՝ կապված Թեղուտի պղնձի հանքավայրում աշխատանքների դադարեցման հետ:
Ներկրման համեմատ ապրանքների արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերի պահպանումը նպաստում է նաև հայկական արժույթի փոխարժեքի կայուն ամրապնդմանը։ Փետրվարի արդյունքներով դրամը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ամրապնդվել է առևտրային գործընկեր երկրների արժույթների զամբյուղում: Դոլարի նկատմամբ դրամն արժևորվել է 21,8%-ով, եվրոյի նկատմամբ՝ 24%-ով, փետրվարի համեմատ մարտին դրամն արժևորվել է դոլարի նկատմամբ ևս 1,3%-ով, Եվրոյի և ՌԴ ռուբլու նկատմամբ, համապատասխանաբար՝ 1,3%-ով և 5%-ով: Ընդ որում, Հայաստանի ազգային արժույթը շարունակել է աստիճանաբար թանկանալ 2023 թվականի մեկնարկից սկսած ողջ ժամանակահատվածում։ Դրամի փոխարժեքի ամրապնդմանը, ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբանների կարծիքով, կնպաստեն դրամական փոխանցումների պահպանումը բարձր մակարդակի վրա և ներկրման համեմատ արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերը:
Փետրվարի վերջին Հայաստանի միջազգային արժութային պահուստների մակարդակը կազմել է 3,5 մլրդ դոլար, իսկ պետական պարտքը՝ 10,6 մլրդ դոլար։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-04-30 09:28Величина выплачиваемого хозяйствующими субъектами в государственную казну косвенного налога на добавленную стоимость (НДС) – вовсе не свидетельство их успешной деятельности, и с этой точки зрения показательным является прямой налог на прибыль, которая собственно и является их главной целью. Рассмотрим под этим углом опубликованный Комитетом госдоходов Армении под занавес прошлой недели список тысячи крупнейших налогоплательщиков страны по итогам 1-го квартала этого года…
-
2025-04-29 10:31Правительство за прошедшие годы ничего не сделало для повышения товарности сельского хозяйства По итогам 1-го квартала этого года неожиданно взбодрилось сельское хозяйство, которое относительно того же периода прошлого года приросло на 10,5%. Такие данные приводит Armstat. Такое впечатление, что это из той же серии, когда, проснувшись утром, обнаруживаешь, что хронически минусовавшая промышленность вдруг начала расти двузначными темпами, хотя не было введено ни дополнительных производственных мощностей, ни освоен выпуск новых товаров. Напомним, что объем сельского хозяйства Армении в 2024 году прибавил в годовом разрезе всего 1,6%…
-
2025-04-28 09:40Правительство каждый год берет в долг по миллиарду долларов, чтобы увеличить казну на… $600 тысяч! «В течение 7-и постреволюционных лет в государственный бюджет Республики Армения дополнительно поступило $4,2 млрд», - недавно с парламентской трибуны вещал Пашинян, подчеркнув, что в эту сумму не входят госдолг и перечисленные в 2020 году в госбюджет средства Общеармянского фонда «Айастан». «То есть, речь о чистом, революционном доходе бюджета», - с довольным видом заключил он. Но так ли уж «чисты» приведенные показатели, долженствующие продемонстрировать мудрость «революционного» правительства?
-
2025-04-26 11:07Armstat 25 апреля опубликовал основные макроэкономические показатели, характеризующие социально-экономическое положение Армении в 1-м квартале 2025 года относительно того же периода прошлого года. Единственной и неожиданной сенсацией стал рост валовой продукции сельского хозяйства на 110,5%…