2019-03-01 08:23
Магдалина ЗАТИКЯН
ԴԱՎԹԻ ՖԻՐՄԱՅԻՆ ԲՈՒԼԿԻՆԵՐԸ
2016 թվականին Հայաստանի Տավուշի մարզում մեկնարկեց «Համակողմանի աջակցություն գյուղական շրջանների զարգացմանը. համայնքների կայունության ամրապնդում» նախագիծը, որն արդեն հիանլի արդյունքներ է տվել։ Անցած 3 տարիների ընթացքում ծրագիրն օգնել է 60 հազար մարդու աշխատանք ստանալ համայնքի նորաստեղծ կազմակերպություններում, հիմնել սեփական բիզնես, բարելավել իրենց ընտանիքների նյութական վիճակը, և, ամենագլխավորը՝ հրաժարվել արտագաղթման մասին մտքերից։
Նախագիծը ֆինանսավորվում է Ռուսաստանի դաշնության կողմից և իրականացվում Հայաստանում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (ՄԱԿԶԾ) շրջանակներում՝ ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության հետ սերտ համագործակցությամբ։ Արված աշխատանքի մասին հաշվետվությունն օրերս մասնագետներին, հասարակայնությանը և ԶԼՄ-ներին ներկայացվեց մայրաքաղաքի «Լոֆթ» ինքնազարգացման և ժամանցի կենտրոնում։ Միջոցառմանը մասնակցում էին Հայաստանում ՄԱԿԶԾ-ի մշտական ներկայացուցիչ Դմիտրի Մարյասինը, ՀՀ գյուղական համայնքների զարգացման և ամրապնդման ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի հայաստանյան նախագծի ղեկավար Արմեն Տիրատուրյանը, ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարի առաջին տեղակալ Վաչե Տերտերյանը և այլք։ Մասնակիցները ներկայացրեցին ծրագիրը և դրա նվաճումները, որից հետո ցուցադրվեց փաստագրական ֆիլմ, որը նկարահանվել է նախագծի շրջանակներում և պատմում է Տավուշի շրջանի սահմանամերձ գյուղերի դժվարին կյանքի մասին և այն փոփոխությունների, որոնք տեղի են ունեցել նախագծի ներդրումից հետո։ Ապա իր պատմությունը պատմեց 22-ամյա Դավիթ Եգանյանը, որը, ինչպես նշեց երեկոն վարողը, չնայած երիտասարդ տարիքին, հասցրել է ոչ միայն ծառ տնկել ու որդի ծնել, այլև Սարիգյուղում հիմնել սեփական փուռը։
Մինչ այդ Դավիթն իր ապագան բավական մշուշոտ էր պատկերացնում։ Անգործ մնալ հարազատ գյուղում, որն արևելյան կողմում սահմանակից է Ադրբեջանին և հաճախ ենթարկվում է հրակոծության, թե՞ տեղափոխվել Երևան կամ էլ ընդհանրապես ավելի հեռու՝ Ռուսաստան. այս հարցերը շատ էին հուզում նրան։ Սակայն տուն վերադառնալով բանակային ծառայությունից, նա փոփոխությունների ականատես դարձավ։ ՄԱԿԶԾ ծրագրի աջակցությամբ Դավիթը ռիսկի դիմեց՝ գյուղում բացելով հացաբուլկեղենի թխման արտադրամաս, և չսխալվեց։
«Սարիգյուղն իր փուռը չուներ։ Հացն ու հացաբուլկեղենը այստեղ և հարևան գյուղեր էին բերվում հեռվից,- պատմեց Դավիթ Եգանյանը։- Իմ մտահղացումով դիմեցի ՄԱԿԶԾ նախագծի ղեկավարությանը, և շուտով ինձ տրամադրվեց փուռ ստեղծելու համար անհրաժեշտ սարքավորում։ Գյուղապետի հետ խոսելով, ես կարողացա ստանալ նաև ոչ մեծ շինություն, որը ողջ ընտանիքով վերանորոգեցինք ու կարգի բերեցինք՝ սանիտարական նորմերին լիովին համապատասխան։ Շուտով մեր թխվածքի բույրը տրածվեց ոչ միայն Սարիգյուղում, այլև շրջակայքում»։
«Համակողմանի աջակցություն գյուղական շրջանների զարգացմանը. համայնքների կայունության ամրապնդում» նախագծի բյուջեն 5 միլիոն դոլար է, այն իրագործվում է Տավուշի մարզի սահմանամերձ գյուղերում և դա, Դմիտրի Մարյասինի խոսքերով, ամենագլխավոր տարբերությունն է գյուղական զարգացման նմանատիպ այլ ծրագրերից։
«Մենք հատուկ ընտրել ենք այն գյուղերը, որոնք առանձնակի վտանգի տակ են։ Դրանք Տավուշի սահմանին գտնվող 45 բնակավայրեր են, որոնք հաճախ են գնդակոծվում, և այստեղ ապրելը հեշտ բան չէ,- նշեց Դ.Մարյասինը։- Ծրագրի խնդիրն է՝ ստեղծել աշխատատեղեր, այնպես անել, որ բնակիչները, եկամուտի աղբյուր ձեռք բերելով, մնան գյուղերում և չարտագաղթեն։ Ընդ որում մեր նախագիծը հումանիտար չէ. պարտադիր պայման է տեղական համայնքի կողմից համաֆինանսավորումն առնվազն 20%-ով։ Այսինքն, եթե մենք օգնում ենք ջերմոց դնել, այգի գցել, ոռոգման համակարգ կառուցել և այլն, ապա գյուղացիները դրան որոշակի ֆինանսական մասնակցություն են ցուցաբերում։ Դա ապահովում է այլ՝ տիրոջ վերաբերմունք նյութական այն արժեքների նկատմամբ, որոնք մենք հանձնում ենք գյուղացիներին»։
Դ.Մարյասովի խոսքերով, շնորհիվ նախագծի՝ Տավուշի մարզում առաջին անգամ հայտնվեցին խիտ այգիներ, շատ տեղերում ներդրվեց կաթիլային ջրարբիացում, ստեղծվեցին մի քանի կենտրոններ, որտեղ կարելի մրգեր չորացնել, պահպանել արտադրած մթերքը։ ՄԱԿԶԾ նախագծի մասնագետներն օգնում են նաև խորհուրդներով, գիտելիքներով, ցուցաբերում տեխնոլոգիական աջակցություն։ Ծրագրի բացառիկությունը նաև նրանում է, որ հաջողվեց հավասարության պայմաններով միավորել մի քանի համայնքներ՝ գյուղատնտեսական տեխնիկայի, կոմբայնների, տրակտորների և այլ միջոցների օգտագործման հարցում։ Հողատերերը վճարում են տեխնիկայի օգտագործման համար, բայց ցածր գնով, իսկ հավաքված գումարն արդյունքում ուղղվում է համայնքի սոցիալական կարիքների բավարարմանը. մանկապարտեզի նորոգում, գուղի լուսավորության խնդրի լուծում և այլն։
«Մեր նշանաբանն է. համայնքն ուժեղ է, եթե ուժեղ է նրա յուրաքանչյուր անդամը»,- նշեց Արմեն Տիրատուրյանը։- Ծրագիրն իրագործվում է ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության հետ համատեղ և ներառած է ՀՀ կառավարության առաջնահերթ ծրագրերի թվում։ Դրա արժևորությունն այն է, որ մենք օգնում ենք համայնքին ինքնուրույն մասնակցելու սեփական խնդիրների լուծմանը, հաշվի ենք առնում համայնքի կարիքները, ցանկությունները, ռեսուրսները և դրանց հիման վրա կառուցում նախագիծը։ Մեր նպատակն է՝ դեպի լավը փոխել համայնքի յուրաքանչյուր անձի կյանքը, և եթե մարդիկ մնան գյուղերում ու շարունակեն այնտեղ ապրել և աշխատել՝ դա հաղթանակ է»։
«Կյանքը շարունակվում է» ֆիլմը ակնհայտորեն ցուցադրեց նախագծի հաջողությունը։ Դրա հերոսները՝ Տավուշի սահմանամերձ գյուղերի բնակիչները, պատմում են, թե ինչ սարսափելի է ապրել հարևան Ադրբեջանի կողմից գնդակոծման պայմաններում, թե որքան հաճախ են ստիպված լինում թաքնվել նկուղներում, այնտեղ թողնել երեխաներին ու ծերերին, մթության մեջ անցկացնել երեկոները, որպեսզի պատուհանի լույսը չդառնա թշնամու թիրախը, իսկ երբեմն էլ նաև գնդակի տակ ընկնել, վիրավորվել։ Հենց որ բերքը ծլում է, վայ-հարևանները կրակ են բացում դաշտերի վրա, նշանառության վերցնում գյուղացիներին բերքահավաքի ժամանակ։ Եվ այդուհանդերձ ՄԱԿԶԾ նոր նախագիծը կյանք վերադարձրեց գյուղերին ու բնակիչներին, նրանց սրտերում հույս սերմանելով։ Սարիգյուղ, Խաշտարակ, Լուսահովիտ և այլ գյուղերում քիչ չեն վերածնման մասին պատմությունները, ինչպեսև հաջողության հասած ձեռներեցների ու ֆերմերների անունները։
Նրանց թվում է նաև Դավիթ Եգանյանը, որի թխած հացն առանձնահատուկ տեսք ու համ ունի և այսօր ճանաչված է որպես Տավուշի բրենդ։ Ի դեպ, Դավիթն ամեն օր թխում է 300-500 հատ տարբեր տեսակի հացեր, կախված տարվա եղանակից, և մինչև 600 բուլկիներ։ Ծաղկի ձևը հացթուխի ֆիրմային գաղտնիքն է, որի մասին չի շտապում կիսվել։ Նրա փուռն այսօր արտադրանքով ապահովում է ոչ միայն Սարիգյուղը, այլև հարևան գյուղերը։ Ընդ որում, ինչպես նշեց Դմիտրի Մարյասինը, Եգանյանի բոլոր բոքոններն ու բուլկիները վաճառվում են թղթե փաթեթավորմամբ, նրա արտադրանքին հաղորդելով եվրոպական մակարդակի մրցունակություն։ Ծրագրի ղեկավարները միտք են հղացել Դավթի հացաբուլկեղենով ապահովել դպրոցները։ Իսկ առայժմ, «Լոֆթ»-ում կազմակերպված միջոցառման ժամանակ Դավիթ Եգանյանը համագործակցելու առաջարկ ստացավ երևանյան «Էքստրիմ» սրճարանից։
Հավելենք, որ «Համակողմանի աջակցություն գյուղական շրջանների զարգացմանը. համայնքների կայունության ամրապնդում» նախագիծը հաշվարկված է 2016-2020 թվականների համար։ Ինչպես նշեց Վաչե Տերտերյանը, այժմ բանակցություններ են ընթանում դրա ժամկետը երկարաձգելու և Գեղարքունիքի մարզի գյուղերում իրականացնելու նպատակով։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-04-05 09:48В знаменитом зале Intercontinental Парижа состоялась торжественная церемония международного премирования BAFA – Франко-армянской ассоциации бизнесменов (Business Association Franco-Armenienne), собравшая на одной площадке известных предпринимателей, инвесторов, инноваторов, влиятельных лидеров разных стран, а также видных политических и общественных деятелей Франции. Среди участников значительную часть составляли деятели армянского происхождения, внесшие вклад в развитие традиционных и современных направлений предпринимательства.
-
2025-04-03 14:29В Ереване прошла Международная конференция, посвященная сельскому хозяйству, нацеленному на повышение эффективности аграрного сектора, благодаря применению инновационных решений без ущерба экологии. Проводящийся впервые форум продлился два дня и собрал представителей правительственных кругов Армении, ведущих международных организаций, специалистов в области сельского хозяйства и смежных областей. Конференция была организована совместными усилиями правительства РА, Европейского Союза, Австрийским агентством развития и Национальным аграрным университетом Армении (НАУА). Посвященная устойчивому развитию и целевым исследованиям в области «зеленого» сельского хозяйства, она стала частью масштабной инициативы ЕС «Зеленое сельское хозяйство в Армении» (EU-GAIA), начатой в октябре 2019 г. и реализуемой Австрийским агентством развития.
-
2025-04-03 09:43Культурная общественность Еревана стала свидетелем необычного проекта, который свел на перекрестке исторических путей два знаменитых российских рода Чайковских и фон Мекк. В течение трех дней ведущие очаги культуры и образования Армении приняли у себя в гостях организатора проекта, просветителя, коллекционера, издателя, семейного историка Дениса фон Мекка, родословная которого объединила две известных семьи.
-
2025-04-02 09:44В 1939 г. Уильям Сароян написал пьесу "The Time of Your Life" (в русском переводе "Время вашей жизни", "Путь вашей жизни"), за которую получил свою первую литературную награду - премию Сообщества театральных критиков Нью-Йорка. Начинающий, но уже известный в то время писатель он с радостью принял ее, оказавшись в центре внимания широких кругов американской театральной общественности. Через год та же пьеса была удостоена другой, самой престижной награды США в области литературы - Пулитцеровской премии, однако Сароян, на удивление всей Америки, отказался от нее.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2021-07-01 18:57Երբ և որտեղ կրկին բանը բանից կանցնի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության (ՔՊ) և անձամբ Նիկոլի խոստացած ապագան, ինչպես պարզվեց, լինելու է առանց ոռոգման ջրի։ Վստահաբար կարելի է պնդել, որ այդ ապագայում շատ բան չի լինելու այն ամենից, ինչն անհրաժեշտ է չգիտես ինչի հիման վրա «հպարտ» քաղաքացիների նույնիսկ տարրական գոյատևման համար, չենք խոսում արդեն նրանց բարգավաճման մասին…
-
2021-03-19 21:52Փաշինյանի կառավարությունը փոշիացրեց իր նախորդների աշխատանքի արդյունքները Ս.թ. մարտի 18-ին ՀՀ կառավարության նիստում վարչապետ Փաշինյանը կարևորեց գյուղատնտեսության բարեփոխմանն ուղղված ջանքերը, մանավանդ որ, ինչպես նշեց նա, դա գործնականում միակ ոլորտն է, որը նախորդ տարվա արդյունքներով աճ է գրանցել: Հիշեցնենք, որ այդ աճն արտահայտվել է համեստ 1,4%-ով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Բայց կառավարության նույնիսկ այդ «մեծ նվաճումը» ջնջեց իր ռեպլիկով անպատեհ մեջ ընկած էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը, կցկտուր հաղորդելով, որ Վիճկոմիտեն արդեն հասցրել է վերանայել այդ ցուցանիշը, այսինքն հասկացնել տվեց, որ գյուղատնտեսությունը նույնպես չարժե դասել աճ արձանագրող ոլորտների շարքը…
-
2019-09-26 13:45Կառավարության դիմաց բողոքի ակցիա են իրականացնում Արմավիրի մարզի Գետաշեն համայնքի բնակիչները։
-
2019-09-05 16:13Սահմանամերձ Ներքին Կարմիրաղբյուր գյուղը հայտնվել է ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի և Վայրի բնության ու մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի ուշադրության կենտրոնում: Գյուղի «ինքնաշեն» լուսավորությունը շուտով կփոխարինվի LED համակարգով: