ԱՆՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ՓՈՐՁԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
Երբ բարձրագույն ղեկավարությունը հայտարարում է պետության իրավական հիմքերի արմատական վերակառուցման մասին, ապա անհրաժեշտ է առնվազն լիովին հաշվարկել հետագա զարգացման բոլոր հնարավոր վեկտորները։ Խոսքը նոր իշխանությունների մտադրության մասին է՝ ներդնելու ունեցվածքի բռնագրավման մեխանիզմ առանց դատարանի վճռի, այսինքն քրեական վարույթից դուրս։ Այդ առնչությամբ խորհրդարանում նույնիսկ ստեղծվել է հանձնաժողով՝ Նիկոլայ Բաղդասարյանի գլխավորությամբ։
Ոմանք պնդում են, թե առանց մեղադրական դատավճռի ունեցվածքի բռնագրավման մեխանիզմի մշակումը սկսվել է դեռևս 2017 թվականին, նախկին իշխանությունների օրոք։ Այդպիսի դիրքորոշում ունի, օրինակ, ԿԲ-ն. կառույց, որին վստահված է տվյալ մեխանիզմի իրավական հիմնավորման մշակումը։ Այնտեղ ասացին, որ համապատասխան փաստաթղթերն ունեն իրենց արխիվներում։ Բայց արդարադատության նախկին նախարար, խորհրդարանի նախկին փոխխոսնակ Արփինե Հովհաննիսյանը միանշանակ հայտարարեց, որ ոչ մի նման բան այն տարիներին չի կատարվել։
Ինչո՞ւ ԿԲ-ն։ Որովհետև տվյալ ինստիտուտի նախաձեռնողն են ՄԱԿ-ը, իսկ կոնկրետ՝ այդ միջազգային կազմակերպության թմրանյութերի և հանցավորության դեմ պայքարի վարչությունը և Համաշխարհային բանկը։ Քրեական վարույթից դուրս ակտիվների բռնագանձման վերաբերյալ այսպես կոչված ղեկավար ձեռնարկի մշակողներն են միջազգային չորս փորձագետներ. Թեոդոր Գրինբերգը, Լինդա Սեմյուելը, Վինգեյթ Գրանտը և Լարիսա Գրեյը։
Փաստաթուղթը, որին վերաբերվում է խոսքը, կազմված է տվյալ ինստիտուտի ներդրման 36 հիմնական սկզբունքներից։ Նույնիսկ հպանցիկ ծանոթությունը նշված սկզբունքներին ցույց է տալիս, որ այստեղ հաշվարկվել և նկատի են առնվել ոչ բոլոր հնարավոր նրբերանգներն ու ռիսկերը։ Իսկ հաշվի առնելով մեր իրավիճակի առանձնահատկությունները, դժվար չէ ենթադրել, որ հայրենի տարբերակը լինելու է վատթարագույնն ու խոցելին ոչ միայն միջազգային սկզբունքների, այլև սահմանադրականության տեսանկյունից։
Նման ենթադրությունների համար, ցավոք, կան իրական հիմքեր, քանի որ վերջին ամիսներին մեր լսած հրապարակային հայտարարությունների վերլուծությունն ակնհայտ հակասության մեջ է տվյալ ձեռնարկում ամրագրված սկզբունքների հետ։ Բերենք մի քանի օրինակներ, սկսած առաջին սկզբունքից. ակտիվների բռնագանձումը քրեական հետապնդումից դուրս, չպետք է իրենով փոխարինի քրեական հետապնդմանը։ Այդ սկզբունքի պարզաբանումներից բխում է, որ իշխանությունները առաջին հերթին պարտավոր են, կիրառելով քրեական իրավունքի ինստիտուտները, պարզել ակտիվների աղբյուրները և միայն որոշ առանձին դեպքերում դիմել բռնագանձման՝ քրեական վարույթից դուրս։
Թե հատկապես որ դեպքերի մասին է խոսքը, պարզաբանվում է երրորդ սկզբունքում. ակտիվների բռնագանձումը քրեական վարույթից դուրս կարող է կիրառվել այն դեպքում, երբ քրեական հետապնդումն անհնար է կամ ավարտվել է անհաջողությամբ։ Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում «քրեական հետապնդումն անհնար է կամ ավարտվել է անհաջողությամբ» հասկացությունը։ Դա ամենևին էլ չի նշանակում, թե ցուցաբերված ոչ պրոֆեսիոնալիզմի արդյունքում պետք է տուժեն մասնավոր անձինք։ Իսկ հանրային իշխանությունները կարող են պատճառաբանել, թե քանի որ քրեական հետապնդումը չի տվել ցանկալի արդյունքները, ապա կարելի է խնդիրը լուծել առանց գլխացավանքի, պարզապես դիմելով քաղաքացիական-իրավական գործընթացների։
Հաշվի առնելով այն հավանականությունը, որ ինստիտուտը կարող է ընկալվել և կիրառվել չափազանց պարզունակորեն, նշյալ ձեռնարկը կոնկրետացնում է, որ այդ իրավական մեխանիզմը թույլ է տալիս կալանք դնել հափշտակված ակտիվների վրա, առանց մեղադրական դատավճռի առգրավել ու բռնագանձել դրանք քրեական գործընթացի շրջանակներում՝ այն դեպքերում, երբ մեղավորը մահացել է, գտնվում է իրավազորությունից դուրս (պարզ ասած՝ փախուստի մեջ է), օժտված է իրավական իմունիտետով կամ էլ այն աստիճան մեծ լիազորություններով, որ նրան անհնար է ենթարկել քրեական հետապնդման։ Խոսքը վերաբերվում է, օրինակ, պատգամավորներին, դատավորներին և այլն։ Այսինքն տվյալ մեխանիզմը բոլորովին էլ թույլ չի տալիս ամեն գնով, ցանկացած դեպքում կիրառել ունեցվածքի բռնագանձում։
Վերն ասված ամենը խնդրի իրավական մասն է։ Բայց դա դեռ ամբողջը չէ։ Նշյալ ինստիտուտի հաջող կիրառման համար անհրաժեշտ է, որ Հայաստանը չափազանց կարճ ժամանակահատվածում երկկողմ միջազգային պայմանագրեր կնքի բազմաթիվ երկրների հետ։ Բանն այն է, որ եթե դուք փաստեր եք ներկայացնում այն մասին, թե այս կամ այն երկրի բանկային հաշվեհամարներին նստած են հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված փողեր, դա բնավ չի նշանակում, թե գումարն ամբողջությամբ կվերադարձվի Հայաստանին։ Եթե բացակայում են միջազգային պայմանագրերը, ապա այդ պետությունների քրեական հետապնդման մարմինները, ամենայն հավանականությամբ, պարզապես կասեն «շնորհակալություն» տրամադրված պաշտոնական փաստաթղթերի համար և անհապաղ կբռնագանձեն այդ միջոցները իրենց ազգային պետբյուջեի օգտին։ Ընդ որում պրակտիկան ցույց է տալիս, որ այնքան էլ հեշտ չէ հաջողության հասնել նման պայմանագրեր կնքելու գործում։ Որպես կանոն, այլ երկրները համագործակցելու ցանկություն են ցուցաբերում այն պայմանով, որ բռնագանձվածի կեսը կփոխանցվի իրենց բյուջե, այսինքն հիսուն-հիսուն սկզբունքով։
Բայց կա խնդրի մեկ ուրիշ տեսանկյուն։ Այլ երկրների պրակտիկան նաև ցույց է տալիս. հենց որ ներդրվում են անօրինական ճանապարհով (իրավական տեսակետից բավական խոցելի) ստացված ունեցվածքի և միջոցների բռնագրավման ուժային մեթոդներ, այդ գործընթացի արդյունքում իրավապահ մարմինները շատ արագ դեգրադացվում են։ Նրանց մոտ կորչում է պրոֆեսիոնալ և պատասխանատու կերպով գործելու խթանիչը, քանի որ պահեստային տարբերակն ասես մի տեսակ վերացնում է իրենց գործունեության մեջ եղած թերացումները։
Միաժամանակ, զարգացման նման կասկածելի վեկտորները, լիովին հասկանալի է, վախեցնում են Հայաստանի տնտեսության մեջ ներդրումներ կատարել ցանկացող օտարերկրյա գործարարներին, հավանական ներդրողներին, քանի որ ակտիվների բռնագրավման այդպիսի հեշտացված կարգը միշտ անվստահություն է ծնում պետության քաղաքականության հանդեպ։ Հետևաբար, մենք կբախվենք մեր երկրի տնտեսության զարգացմանը մասնակցություն ցուցաբերելու ձեռներեցների ցանկության իսպառ բացակայությանը։
Իսկ այն մասին, որ միջազգային փորձագետների ձեռնարկն այնքան էլ օբյեկտիվ չէ, վկայում է հետևյալը. «Փորձագետների գնահատմամբ, զարգացած երկրներում և անցումային տնտեսությամբ երկրներում պաշտոնատար անձանց ստացած կաշառքների տարեկան ծավալը կազմում է 20-ից մինչև 40 միլիարդ դոլար, ինչը համարժեք է այդ երկրներին որպես պաշտոնական օգնություն հատկացվող միջոցների 20-40%-ին»։ Ոչ մի կոնկրետություն, միայն մոտավոր վիճակագրական տվյալներ, որոնք մի ավելորդ անգամ ցույց են տալիս, որ նմանատիպ փաստաթղթերը նախատեսված են ընդամենը անցումային տնտեսություն ունեցող երկրներում յուրօրինակ փորձարարության համար։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-09-26 09:16566В конце прошлой недели Следственный комитет сообщил о возбуждении уголовного дела в связи с действиями сотрудников полиции в военном пантеоне "Ераблур". Как известно, в ночь на 21 сентября родители погибших военнослужащих собрались у могил своих сыновей, попытавшись сорвать посещение пантеона Пашиняном в связи с Днем независимости. Однако утром "красноберетчики", применив грубую, несоразмерную силу, расчистили капитулянту дорогу, буквально выволакивая некоторых родителей с территории Ераблура.
-
2022-09-20 09:583442В последние дни в социальных сетях распространился ролик с нападением на лидера движения «Азатагрум», известного своей пророссийской позицией блогера Мики Бадаляна. Крайне агрессивно настроенный молодой человек, используя нецензурную лексику, оскорбляет его, доходя до рукоприкладства.
-
2022-09-19 09:492883Грубо выдворенная из парламента журналист сайта MediaHub.am Ани Геворгян не намерена оставлять случившийся на днях безобразный инцидент без ответа. Напомним, что 15 сентября по указанию спикера НС РА Алена Симоняна журналистку, в которую до этого чуть не запустила телефоном разбушевавшаяся депутат от правящей партии Кристине Погосян, схватив за руки, насильно выволокли из здания сотрудники Службы охраны. На следующий день Союз журналистов Армении выступил с решительным осуждением посягательства в отношении журналистов в НС.
-
2022-09-16 07:59540715 сентября Артур Давтян официально покинул пост генпрокурора Армении. 36-летний юрист Анна Вардапетян принесла присягу в парламенте и вступила в высокую должность. В прежние времена это событие, скорее всего, не привлекло бы особого внимания общественности. Разве что потому, что впервые генпрокурором страны стала женщина. Однако в нынешних реалиях это как раз-таки далеко не самый важный фактор.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2022-05-02 19:27321Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը վերջի՞նն էր Երևանը վերածվել է ոստիկանական մեծ բաժանմունքի. յուրաքանչյուր 100 մետրը մեկ անցորդները բախվում են ոստիկանների և քաղաքացիներին բաժանմունքներ տեղափոխելու համար նախատեսված միկրոավտոբուսների կուտակումների։ Այդ ավտոբուսներում մարդկանց ենթարկում են ծեծի ու նվաստացումների։ 2011թ.-ին Հայաստանի խորհրդարանն ընդունել է աշխարհի ամենաառաջադեմ (եվրոպացի փորձագետների գնահատմամբ) օրենքներից մեկը՝ հավաքների, հանրահավաքների և երթերի քաղաքացիների իրավունքի մասին: Օրենքում ամրագրված է նույնիսկ չարտոնված ակցիաներին ոստիկանության միջամտության արգելքը, եթե դրանք խաղաղ բնույթ են կրում։
-
ԿՅԱՆՔԻ ՏԵՐԵՐԸ, ԿԱՄ՝ ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ՄՈՆՈԼԻՏ. ՓԱՇԻՆՅԱՆԸ ՍԿՍԵԼ Է ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՎԵԼ 2023-Ի ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ2022-03-31 17:36590Փաշինյանը ձևավորում է իր սեփական օլիգարխիան՝ մայրաքաղաքի ընտրությունների հեռանկարով Հայտնի է, որ խոշոր գործարարներ Սամվել Ալեքսանյանը, Խաչատուր Սուքիասյանը և Գագիկ Ծառուկյանը վերահսկում են Երևանի վարչական խոշոր միավորները։
-
2022-03-16 18:14534Ինչո՞ւ Տավուշի մարզպետը չի արձագանքում տեղի բնակիչների բողոքներին Եթե նախկին օմբուդսմեն Արման Թաթոյանը չահազանգեր, մայրաքաղաքի հասարակայնությունը դժվար թե իմանար, որ Սյունիքում կառուցվող նոր հիմնական ճանապարհի հատվածները, որը կոչված է դառնալու Կապան–Ճակատեն ճանապարհի այլընտրանքը, նույնպես լինելու են ադրբեջանցիների վերահսկողության տակ:
-
2022-02-22 21:00792Պախարակում՝ առանց փաստարկների և ապացույցների Անդրանիկ Քոչարյանը, ոչ դես, ոչ դեն, հայտարարեց, որ քննիչ հանձնաժողովը 44-օրյա պատերազմի հանգամանքների ուսումնասիրությունը սկսելու է բանակցային ժառանգությունից, որպեսզի բացահայտի այն պատճառները, որոնք հնարավոր են դարձրել թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան Արցախի Հանրապետության դեմ: Նրա խոսքերով, հանձնաժողովի աշխատանքը բոյկոտելու որոշումը ընդդիմադիր պատգամավորներին թելադրված է «երկու հոգու» կողմից։ 4 տարի անց վարչախումբն առաջվա պես շարժվում է Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին համակարգված կերպով վարկաբեկելու ուղեգծով։