Բաբայան․ Ադրբեջանի հռետորությունն ու ծրագրերն անփոփոխ են
Ադրբջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի վերջին հայտարարությունը հերթական անգամ ցուցադրում է, որ պաշտոնական Բաքվի դիրքորոշումը որևէ փոփոխության չի ենթարկվել: Այդ մասին հայտարարել է Արցախի ԱԳՆ Դավիթ Բաբայանը՝ News.am-ի խնդրանքով մեկնաբանելով Ադրբեջանի նախագահի՝ ղարաբաղյան հակամարտության մասին Նախիջևանում արված հայտարարություները, որ իբրև այն կարգավորվել է, Հայաստանի հասցեին սպառնալիքներն ու տարածքային պահանջները:
«Ընդ որում՝ փոփոխություններ չկան ոչ միայն վերջին տարիներին կամ 2020 թվականի պատերազմից հետո. դիրքորոշումը գրեթե չի փոխվել 1921 թվականից ի վեր: Սակայն եթե այդ ժամանակ կար միասնական Խորհրդային Միություն, և ատելությունը հայերի նկատմամբ և նացիզմը չէր կարող ամբողջ ուժով դրսևորվել, ինչպես այժմ, քանի որ Լեռնային Ղարաբաղը, ունենալով ինքնավար կարգավիճակ, մի շարք ոլորտներում չի ենթարկվել Ադրբեջանին: ԽՍՀՄ սահմանադրությունը երաշխավորել է Ղարաբաղին ինքնավարություն, և Ադրբեջանը չի կարողացել փոխել այն, Ղարաբաղը, թեկուզ ինքնավարության մակարդակում, ունեցել է իր պետականությունը: Ղարաբաղը երբեք չի եղել Ադրբեջանի լիարժեք մասը, և երբեք չի լինի: Առավելևս այն ամենից հետո, ինչը տեղի է ունեցել. 70 տարի այսպես կոչված «լայն ինքնավարություն», 1988-94 թվականներին տեղի ունեցածից հետո, 2020 թվականի ցեղասպան պատերազմից հետո, ընդ որում՝ Թուրքիայի, միջազգային ահաբեկիչ-մարդասպանների մասնակցությամբ:
Մյուս կողմից անհրաժեշտ է մոտենալ մի շարք հարցերին առանց էմոցիաների, և անել ամեն ինչ, որպեսզի դուրս բերվի Արցախն այդ բարդ իրավիճակից: Մենք տեսնում ենք, որ միջազգային հանրությունն ինչ-որ չափով ակտիվանում է, որ ռուսական խաղաղապահ առաքելությունը Ղարաբաղում կատարում է իր հիմնական գործառույթները շատ բարձր մակարդակում, Ադրբեջանի կողմից ագրեսիայի հավանականությունը զրոյական է: Բնականաբար, այդ ամենը գրգռում է Ադրբեջանի ղեկավարությանը, հրահրում ազգայնական տրամարդված շրջանակներ: Հենց այդ պատճառով են պետության կողմից կազմակերպվում տարատեսակ պիկետներ Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ, տարաբնույթ հակառուսական ակցիաներ:
Ազգայնականությունն Ադրբեջանում գերիշխող գաղափարախոսություն է. նացիզմ է ինչպես իշխանության մեջ, այնպես է ընդդիմությունում: Այդտեղ պետք չէ պատրանքներ ունենալ, որ ընդդիմությունն այլ մոտեցում ունի Ղարաբաղի հարցում: Այդտեղ տարաձայնություններն աթոռների և իշխանության վերաբերյալ են, իսկ մնացած հարցերում հայացքները լիարժեք համընկնում են: Դեռ ավելին, ամեն կերպ ճնշվում են բոլոր խելամիտ ձայները և մոտեցումները երկու ժողովուրդների համեմատաբար խաղաղ համակեցության վերաբերյալ: Ցավոք, այնպես չէ, ինչպես մեզ մոտ, որտեղ կարելի է բարձրաձայն հայտարարել, որ «Քարվաճառն ադրբեջանական է», Շուշին անվանել «Շուշա»: Ադրբեջանում այդ ամենն անթույլատրելի է:
Ադրբեջանում տեղի ունեցող շատ իրադարձություններ ցուցադրում են պետության մոտեցումները: Ընդգծում եմ՝ ժողովուրդը կապ չունի, ժողովուրդը չի կարող լինել լավը կամ վատը: Խոսքը երկար տարիների ընթացքում նացիզմի քարոզով թունավորվող հասարակության մասին է: Սակայն մենք չպետք է պատրանքներ ունենանք տեղի ունեցողի մասին: Դեռ ավելին, ես կոչ եմ անում բոլորին ցուցաբերել դիվանագիտական մոտեցում. անհրաժեշտ է միշտ և, հատկապես, ներկայում հետևել սկզբունքին, որին հավատարիմ է Արցախի ԱԳՆ-ն՝ քիչ խոսել, շատ գործել: Թշնամին զգոն է և խորամանկ: Մենք իրավունք չունենք հնարավորություն տալ նրանց տեսնելու և կանխագուշակելու մեր գործողություններն ու ծրագրերը: Միաժամանակ պետք է մանրակրկիտ ուսումնասիրել թշնամու տակտիկան և ռազմավարությունը, և, ինչու ոչ, կիրառել այն: Դրանում է ապագայում հաղթանակի գրավականը. սովորել սեփական սխալների վրա, թշնամու սխալների, ինչպես նաև թշնամու ձեռքբերումների վրա: Եթե մենք իրացնենք դա, ապա կփոխվի ոչ միայն Ադրբեջանի հռետորությունը, այլ նաև նրա քայլերն ու քաղաքականությունը:
Ինչ վերաբերում է նրան, թե կարգավորված է արդյոք հակամարտությունը, թե ոչ, ապա ես կասեմ հետևյալը. բնականաբար, մենք շատ ենք խոսել, և հասկանալի է, որ հակամարտությունը կարգավորված չէ: Ղարաբաղը կա, իսկ Ադրբեջանը ցանկանում է, որ այն չլինի: Արցախը կա, գոյություն ունի: Ադրբեջանն ի վիճակի՞ է ոչնչացնել այն այժմ: Ոչ: Ադրբեջանը վերահսկո՞ւմ է Արցախը: Ոչ: Սակայն ցանկանում է ոչնչացնել այն, դա Ադրբեջանի ծրագրերում է: Նշանակում է, որ քանի դեռ ցանկություններն ու հնարավորությունները չեն համընկնում, հակամարտությունը լուծված չէ: Այն, ինչ ասում է Ադրբեջանը, չպետք է դիտարկել բացառապես ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության համատեքստում: Երբ Ալիևն ասում է, որ հակամարտությունը «լուծված» է, պետք է ավելի լայն նայել: Նա ասում է ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարության մասին, սակայն արդյունքում խոսում է Զանգեզուրի, Սևանի, «պատմական ադրբեջանական հողերի մասին»: Այսինքն՝ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների խնդիրը նույնպես կարգավորված չէ: Դա է հարցը: Եթե վերլուծենք Ալիևի հռետորությունը, Զանգեզուրը, Սևանն ու Երևանը հիշատակվում են ավելի հաճախ, քան Ղարաբաղը: Ադրբեջանն այդ քաղաքականությունը կշարունակի այնքան երկար, որքան կկարողանա, նրանք ինքնակամ կանգ չեն առնի: Դա դարձել է դոպինգ: Նացիզմն ինքնատիպ թմրամոլություն է: Երբ հասարակությունը դառնում է այդ «դոպինգը» սպառողը, այն չի կարող կանգ առնել: Հասարակությունն ունի հասկացողություն, որ այն ոչնչանում է այնպես, ինչպես թմրամոլն է հասկանում, որ կվախճանվի, եթե կանգ չառնի, սակայն չի կարող դադարել: Ինտոքսիկացիան չափազանց մեծ է: Ես համոզված եմ, որ ադրբեջանական հասարակությունում կան մարդիկ, որոնք հասկանում են նացիզմի կործանարար բնույթը, սակայն նրանք չեն կարող բարձրաձայնել դա»,-հայտարարել է Դավիթ Բաբայանը: