Արմեն ԱՇՈՏՅԱՆ․ ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՐՑՈՎ ՓԱՇԻՆՅԱՆԻ ՄՏՔԵՐՆ ԱՐՏԱԳՐՎԱԾ ԵՆ ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՊՐՈՊԱԳԱՆԴԱՅԻՑ
Արցախի հարցով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մտքերի որոշ հատվածներ արտագրված են ադրբեջանական պրոպագանդայի էջերից։ Այս մասին «Նուբարաշեն» ՔԿՀ–ից իր հոդվածում գրել է ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը։
Աշոտյանը մի քանի կետով դիտարկում է արել արցախյան բանակցությունների վերաբերյալ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքականության վերաբերյալ։
Նա շեշտել է, որ Փաշինյանը պատմության դավաճռից խուսափելու համար ոչինչ չի անում, ավելին` հնչեցնում է հակահայկական գնահատականներ, որոնք Հայաստանի և Արցախի համար վատ ազդեցություն կարող են ունենալ։ Նրա խոսքով` նմանատիպ գնահատականներ չեն անցել անգամ 30 տարի Արցախի հարցով զբաղվող ադրբեջանական ղեկավարների և փորձագետների մտքով։
Աշոտյանը կետերից մեկով էլ նշել է, որ կապ չունի, թե մինչև 2007 թվականի Մադրիդյան սկզբունքներ ինչ ժառանգություն են թողել Լևոն Տեր–Պետրոսյանը կամ Ռոբերտ Քոչարյանը։ Ըստ նրա` միակ ռեալ նշանակությունն ունի բանակցային այն ժառանգությունը, որը ՀՀ ներկայիս վարչապետը ստացել է Սերժ Սարգսյանից։
ՀՀԿ փոխնախագահը նաև անդրադարձ է կատարել 1993 թվականին ՄԱԿ ԱԽ–ի խորհրդի 4 բանաձևի մասին ադրբեջանցի լրագրող Էյնուլլա Ֆաթուլաևի գրածին և Փաշինյանի հնչեցրած մտքերին։
«Հիշեցնեմ` այդ բանաձևը ոչ թե Արցախի հարցի կարգավորման (այնտեղ չկա գեթ մեկ բառ այդ մասին), այլ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու մասին էր: Սրա մասին է վկայում նաև այն փաստը, որ 1993-ից հետո ՄԱԿ-ի ԱԽ-ն Արցախի հարցով ոչ մի բանաձև այլևս չէր ընդունել, քանի որ 1994-ից ստորագրվեց մայիսյան հրադադարը, և խնդրի կարգավորմամբ սկսեց զբաղվել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը»,– գրել է Աշոտյանը։
ՀՀԿ փոխնախագահը Արցախի անկախության առաջին հանրաքվեի շուրջ Փաշինյանի շահարկումները «դատարկ» է անվանել, քանի որ չի հասկանում` եթե այդ հանրաքվեն վերջնական լուծել էր Արցախի հարցը, ապա 30 տարվա բանակցություններն ինչի՞ համար էին: Նա շեշտել է, որ Հայաստանն այն ժամանակ չուներ այն գեոպոլիտիկ ուժը, որով Ռուսաստանի նման` Ղրիմի կամ Լուգանսկի հարցով կկարողանար ասել` «Սա է և վերջ», բայց մարտի դաշտում ուժային հաղթանակից հետո խնդիրը տեղափոխել էր երկար, ինտելեկտուալ, ռազմավարական խաղի դաշտ։ Դրա վերջնական նպատակը նույնն էր` Արցախը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում:
«1991 թվականի Արցախի անկախության հանրաքվեն կատարել է իր հսկայական առաքելությունը. ա) Արցախը դարձել է միջազգային քաղաքականության, թեկուզ չճանաչված, բայց սուբյեկտ, բ) թույլ է տվել ձևավորել իշխանություն, ինքնակազմակերպվել և լինել ավելի ժողովրդավար, քան Ադրբեջանն է, գ) անխոցելի իրավական հիմքեր է ստեղծել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը հետագայում ևս առաջ մղելու համար: Պատահական չէ, որ հետխորհրդային տարածքի բոլոր կոնֆլիկտների շարքում միայն Արցախի հարցում էր ինքնորոշման իրավունքն ամրագրված միջազգային կառույցների փաստաթղթերում»,– նշել է Աշոտյանը։
Հաջորդ դիտարկմամբ նա խոսել է «Մադրիդյան սկզբունքների» մասին և ընդգծել, որ դրանք` որպես կարգավորման հիմք, առաջ են եկել 2007 թվականի ավարտին, և ըստ ՀՀԿ փոխնախագահի` հենց այս ձևակերպումն է օգտագործում Փաշինյանը դրանից հետո եղած փաստաթղթերը և իրադարձությունները բնութագրելու համար: Աշոտյանը հիշեցրել է նաև, որ «Մադրիդյան սկզբունքների» ի հայտ գալուց հետո դրանք շարունակաբար լրամշակվել են և այնտեղ տեղ են գտել ավելի հայանպաստ ձևակերպումներ (նոր տարբերակը հրապարակվել է 2009 թ.–ին)։
Խոսելով Ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ռազմական և դիվանագիտական հետևանքների մասին, նա շեշտել է, որ այս դեպքում էլ Փաշինյանի դիտարկումները ադրբեջանական քարոզչություն են: Ըստ նրա` ՀՀ վարչապետը փորձել է անտեսել 2019-ի գարնանը նրան փոխանցված ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների փաթեթի հարցը, քանի որ ասել էր, որ դա 2018-ին ձևավորված բանակցային մոտեցումն էր:
«2018-2020 թվականներին բանակի հետ կատարվածի մասին շատ չմանրամասնեմ, մասնագետներն արդեն դա արել են: Ընդամենն ընդգծեմ, որ այդ տարիներին Փաշինյանը բանակի բարեփոխումներից և արդիականացումից սարքել էր «բանանաելակային համով» «Love is» մաստակի փուչիկ, որն արյունալի ձևով պայթեց 44 օրերի ընթացքում»,– գրել է Աշոտյանը։
Քաղաքական գործիչը շեշտել է` Արցախի հարցով բաց, հավասար պայմաններով և կոռեկտ բանավեճի իր բոլոր առաջարկները Նիկոլ Փաշինյանն անտեսել է՝ փոխարենը գերադասելով իրեն «մեջքից խփել»:
«Փաշինյանը փորձում է պատմությունը սրբագրելով՝ իր ուզած պատմությունը գրել: Սակայն պատմությունը գրում են հաղթողները, իսկ Նիկոլը մեր ժողովրդի գլխին աղետ և ամոթ բերած պարտության և պատերազմի պատճառ հանդիսացող կապիտուլյանտ է»,– գրել է Աշոտյանը:
Հիշեցնենք, որ հունիսի 22-ին Աշոտյանը հրապարակել էր իր առաջին հոդվածը։ Նա գրել էր, որ իր կարծիքով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի նիստում ինքնախոստովանություն է արել առ այն, որ նա պատերազմ հրահրած աշխարհաքաղաքական խաղեր է տվել ոչ միայն 44-օրյայից առաջ, այլև ընթացքում, ինչն էլ ավելի է ծանրացրել ՀՀ–ի վիճակը։