ԱՐԴՅՈ՞Ք ՄԵՆՔ ԻՍԿԱՊԵՍ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ ԵՆՔ ՄԵՐ ՈՒՂԵՂԻ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԻԱՅՆ 10%-Ը
1936 թվականին ամերիկացի գրող Լոուել Թոմասը Դեյլ Քարնեգիի «Ինչպես ընկերներ ձեռք բերել և ազդել մարդկանց վրա» աշխատության նախաբանում գրել է այն, ինչը հետագայում դարձավ հաճախակի կրկնվող հայտարարություն. «Հարվարդի պրոֆեսոր Ուիլյամ Ջեյմսն ասում էր, որ միջին մարդը զարգացնում է իր թաքնված մտավոր ունակությունների միայն 10%-ը»:
Բայց արդյո՞ք դա իսկապես այդպես է։
«Չնայած դեռ պարզ չէ, թե արդյոք Ջեյմսը, որը համարվում է ամերիկյան հոգեբանության հայրը, այս հայտարարության հեղինակն է, կարելի է վստահաբար ասել, որ այն անհերքելիորեն կեղծ է: Ընդհակառակը, մենք միշտ օգտագործում ենք մեր ամբողջ ուղեղը»,- Live Science-ին ասել է Հարվարդի համալսարանի էվոլյուցիոն նյարդագիտության գծով օգնական Էրին Հեխտը:
Հեխտը համեմատում է ուղեղի գործունեությունը հանգստի ժամանակ սրտի աշխատանքի հետ. սիրտը շարունակում է աշխատել, նույնիսկ եթե այն չի աշխատում ամբողջ հզորությամբ: Նմանապես, ամբողջ ուղեղը և նրա բջիջները, որոնք կոչվում են նեյրոններ, միշտ ակտիվ են, նույնիսկ հիմնական մակարդակում:
Ինչպե՞ս իմանալ, թե ուղեղի որ հատվածներն են ակտիվ: Ուղեղի ակտիվությունը չափելու լավագույն գործիքը ֆունկցիոնալ մագնիսառեզոնանսային պատկերացումն է (fMRI): Նեյրոպատկերման այս տեխնիկան մարդուց պահանջում է պառկել խողովակի նմանվող սկաների մեջ և արձագանքել տարբեր գրգռիչներին: Սկաները չափում է ուղեղի արյան հոսքի փոփոխությունները, ինչը ցույց է տալիս էներգիայի ավելացված ծախսերը տարբեր ոլորտներում:
«Գաղափարն այն է, որ ուղեղի այն հատվածները, որոնք ավելի շատ արյուն են ստանում, ավելի շատ էներգիա են այրում և, հետևաբար, ավելի ֆունկցիոնալորեն ներգրավված են այն աշխատանքի մեջ, որի մասին մտածում ես», - ասում է Հեխտը:
Մեր ուղեղն ավելի քիչ ռեսուրսներ է օգտագործում մեզ ծանոթ հմտությունների համար: Երբ մենք կիրառում ենք հմտություն, մեր ուղեղը փոխվում է մի քանի նկատելի ձևերով: Նախ, ըստ Հեխտի, այս հմտության ոլորտների հետ կապված ուղեղի հյուսվածքը ֆիզիկապես մեծանում է: Հետազոտողները ենթադրում են, որ այս աճը կարող է առաջանալ նեյրոններից, որոնք ճյուղավորվում են հարևան նեյրոնների հետ կապվելու համար, կամ արյան հոսքի ավելացման համար անոթների ավելացումից, ասում է նա: Միևնույն ժամանակ, որքան շատ է ուղեղը կիրառում որևէ հմտություն, այնքան ավելի արդյունավետ է այն աշխատում և այնքան քիչ էներգիա է պահանջում:
Մտավոր էներգիան կամ առաջադրանքն ավարտելու համար անհրաժեշտ գիտակցված ջանքերը ուղեղի օգտագործումը չափելու ևս մեկ հզոր միջոց են, ասում է Ջուլի Ֆրատանտոնին, ճանաչողական նյարդաբան և Դալլասի Տեխասի համալսարանի The BrainHealth նախագծի ղեկավարը: Քանի որ անհնար է գիտականորեն ստուգել մտավոր էներգիան, այս ցուցանիշը թույլ է տալիս սուբյեկտիվություն, նշում է գիտնականը։