Գարիկ ՔԵՌՅԱՆ․ ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ ԿԱՐՈՂ Է ՑԱՆԿԱՆԱԼ ԶԱՎԹԵԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՈՉ ՄԻԱՅՆ 8 ԳՅՈՒՂԵՐԸ, ԱՅԼ ՆԱԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԸ
Նոր պատերազմի սպառնալիքի հավանականությունը մեծանում է, ի թիվս այլ բաների, այն պատճառով, որ Հայաստանի գլխավոր դաշնակից Ռուսաստանն այժմ ավելի շատ է համագործակցում Ադրբեջանի հետ, ՀԱՊԿ-ը նույնպես անգործության է մատնված։ Այս մասին News.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը։
Նրա խոսքով՝ ներկայիս պայմաններում Ադրբեջանին ավելի ձեռնտու է ռազմական ճանապարհով հասնել իր նպատակին, քան տարբեր երկրների մայրաքաղաքներ այցելելը։
«Մերձավորարևելյան և ուկրաինական ճգնաժամերը հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը տասներորդ պլան են մղել, և Ալիևն այս ամենը դիտարկում է որպես հնարավորություն՝ Հայաստանից խլելու և՛ «անկլավները», և՛ դրանց հարակից տարածքները՝ ուղիղ կապ ապահովելու համար։ Հակառակ դեպքում, եթե Ադրբեջանին փոխանցվեն միայն անկլավները, ապա դրանց մուտքը հնարավոր կլինի միայն Հայաստանի տարածքով։ Սակայն բանակցությունների միջոցով նման բանի հնարավոր չէ հասնել, քանի որ ոչ ոք դա փաստագրված չի ընդունի, ուստի Բաքուն կարող է ռազմական գործողությունների դիմել»,- նշել է նա։
Քեռյանը հավելել է, որ օրակարգում մնում է ևս երեք հարց՝ անկլավների հարցը, սահմանազատման և սահմանագծման հարցը, ինչպես նաև Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև հաղորդակցությունների բացումը։
«Ադրբեջանը սկզբում անկլավների մասին չէր հիշատակում։ Բայց պահանջ կար՝ ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, հետո՝ ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղը։ Հայաստանը կատարել է այս բոլոր պահանջները։
Այնուհետև Ադրբեջանը հայերին արտաքսեց Լեռնային Ղարաբաղից։ Հիմա հերթն անկլավներինն է։ Փաշինյանը հայտարարեց, որ այդ անկլավները գտնվում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում։ Խոսքը Տավուշի մարզի յոթ գյուղերի և Արարատի մարզում Տիգրանաշենի մասին է։ Քանի դեռ Ադրբեջանը չի ստացել այդ գյուղերը, Բաքուն չի համաձայնի ոչ միայն խաղաղության պայմանագիր կնքել, այլև սահմանազատման և սահմանագծման»,- ընդգծեց փորձագետը։
Նա նշեց, որ Արևմուտքը աչք է փակել Լեռնային Ղարաբաղի հայերի էթնիկ զտումների վրա, սակայն ինտենսիվորեն կոչ է անում խաղաղության պայմանագիր կնքել՝ հիմնված տարածքային ամբողջականության սկզբունքի վրա՝ նկատի ունենալով նաև այս անկլավները։
«Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող հայկական Արծվաշենի փոխանակումը վերը նշված ութ գյուղերի հետ խոցելի վիճակում կդնի դեպի Սյունիք և Վրաստան տանող ճանապարհները»,- ասաց քաղաքագետը։
Նա ուշագրավ է համարել Բաքվի կողմից Արծվաշենը Հայաստանի տարածք ճանաչելու՝ Երևանի պահանջի բացակայությունը։
Քեռյանը կարծում է, որ կարելի է ճկուն բանակցություններ վարել և ապահովել, որ 8-7 գյուղ մնա Հայաստանին, իսկ Արծվաշենը փոխանցվի Ադրբեջանին։
«Բայց անկլավների մասին խոսում է միայն Ադրբեջանը, որը, վստահ եմ, կհրաժարվի Արծվաշենի հարցով ցանկացած բանակցությունից»,- ասաց քաղաքագետը։
Նա անբացատրելի համարեց այն, որ Հայաստանի իշխանությունները հայելային չեն արձագանքում, երբ Բաքուն նմանատիպ հռետորաբանություն է օգտագործում։
«Արցախում հայերի էթնիկ զտումներից հետո արևմտյան միջնորդական հարթակները ցույց տվեցին իրենց կայացած չլինելը։ Ադրբեջանը պաշտոնապես չի հայտարարել, որ ճանաչում է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը՝ 29800 քառ. կմ. տարածքով։ Նրանք կասկածի տակ են դնում այս թվերը»,- եզրափակեց Քեռյանը։