ԹՐԱՆՍՓԱՐԵՆՍԻ ԻՆԹԵՐՆԵՇՆԼԸ ՀՀ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՄԵՂԱԴՐՈՒՄ Է ՕՐԵՆՔԻ ԿՈՊԻՏ ԽԱԽՏՄԱՆ ՄԵՋ
ՍիվիլՆեթը, Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագծի (OCCRP) հետ համատեղ, հրապարակել է Հայաստանում իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը կասկածելի նվիրատվությունների վերաբերյալ հետաքննությունը։ Այն պարզել է, որ շատ քաղաքացիներ, որոնք գումար են նվիրաբերել՝ կա՛մ չգիտեին կուսակցության հիմնադրամ փոխանցված գումարի մասին, կա՛մ այդ նվիրատվությունները համարժեք չէին իրենց եկամուտներին։ Հետաքննությունները ցույց են տվել նաև նվիրատվությունների կասկածելի օրինաչափություններ։
«Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի ծրագրերի ղեկավար Վարուժան Հոկտանյանը News.am-ի թղթակցի հետ զրույցում սա որակել է որպես քաղաքական կոռուպցիայի բացահայտ դրսևորում։
Նա հավելել է, որ Հայաստանի նախկին իշխանությունների օրոք նման դեպքերում բացահայտվում էր, որ նվիրատվություններն արել են ընկերությունները։
«Սկզբունքն այն է, որ ընկերությունները նվիրատվություններ են անում, որպեսզի այս կամ այն ուժը հաղթի ընտրություններում, իսկ հետո, անհրաժեշտության դեպքում, ընդունեն այս ընկերությանը հարմար օրենքներ կամ որոշումներ՝ դրանով իսկ վերադարձնելով «պարտքերը»։ Այս սկզբունքը տարածված է տարբեր երկրներում»,- ընդգծել է Հոկտանյանը։
Նա կարծում է, որ եթե հետաքննություն անցկացվի, կպարզվի, որ խոշոր ընկերություններ են նվիրատվությունները կատարել։
«Իրականում խոսքը կուսակցությունների ֆինանսավորման մասին օրենքի կոպտագույն խախտման մասին է։ Դրան պետք է հաջորդի պատիժը։ Եթե դեպքերի բացահայտումը չի հանգեցնում հետևանքների, ապա ո՞ւմ է պետք նման թափանցիկությունը»,- նկատել է Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ-ի ներկայացուցիչը։
Սակայն նա կասկածում է, որ ուժային կառույցները դեմ դուրս կգան քաղաքական իշխանությանը։ Այդպիսի բան պետք չէ սպասել, քանի դեռ հրահանգները «վերևից» չեն եղել, կարծում է Հոկտանյանը։
Միաժամանակ, ըստ նրա, եթե համեմատենք կոռուպցիայի ոլորտում տիրող իրավիճակը մինչև 2018 թվականի հետ, ապա դրական տեղաշարժեր կան, թեև նկատելի են նախկին վիճակին վերադառնալու ցանկություններ։ «Բայց, եթե համեմատենք 2018-2019 թվականներին տեղի ունեցածի հետ, ապա այժմ մենք հետընթաց ենք տեսնում»,- եզրափակեց նա։
Հետաքննության համաձայն՝ 2022 թվականին իշխող կուսակցությանն իբր գումարներ նվիրաբերած 140 մարդկանցից միայն վեցը ՏԻՄ ընտրություններում չեն եղել Քաղաքացիական պայմանագրի թեկնածուներ։ Մեկնաբանության համար կապ հաստատած 31 դոնորներից կեսն ասել է, որ նման նվիրատվություններ չեն արել: Մնացածներն ասել են, որ չեն հիշում՝ գումար փոխանցե՞լ են, թե՞ ոչ կամ հրաժարվել են հարցերին պատասխանել։
Տասը քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման մարմինների առնվազն տասը թեկնածուներ նույն օրը միևնույն գումարներն են փոխանցել իշխող կուսակցությանը։ Դատելով պաշտոնյաների հայտարարագրերից՝ 26 դեպքում նվիրատվությունները կազմել են նրանց տարեկան եկամտի և ընդհանուր խնայողությունների առնվազն կեսը։ Չորս դեպքում մուծումները գերազանցել են նվիրատվության առավելագույն թույլատրելի գումարը (2,5 մլն դրամ կամ 6200 դոլար): Կասկածելի գործարքները տեղի են ունեցել մեկ տարի այն բանից հետո, երբ կառավարությունը հակակոռուպցիոն բարեփոխումներ է իրականացրել, արգելել է կանխիկ դրամով և իրավաբանական անձանցից փոխանցումները և սահմանափակել ֆիզիկական անձանցից վճարումների չափը: