ՓԱՇԻՆՅԱՆԸ ԳՈՐԾԱՐՔ Է ԱՌԱՋԱՐԿՈՒՄ ԱԼԻԵՎԻՆ (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)
COP29-ում Ալիևը կարող է կրկնել Պրահայի և Գրանադայի հնարքը
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.
«Արդեն բավական ժամանակ է, ինչ ՀՀ իշխանությունները հստակ պատասխան չեն տալիս այն հարցին, թե արդյոք հայկական պատվիրակությունը կմասնակցի COP 29 կլիմայական գագաթնաժողովին, որը կկայանա նոյեմբերին Բաքվում։ Այս շաբաթ, օրինակ, Հայաստանի Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը հասկացրեց, որ հայկական կողմը դեմ չի լինի փաստաթղթի ստորագրմանը կլիմայական գագաթնաժողովի շրջանակում, սակայն նշել է, որ որոշումը մնում է Ադրբեջանին։
«Եթե Բաքուն ուզում է COP29-ը վերածել խաղաղության պայմանագրի շուրջ միջոցառման, դա ընտրության հարց է: Արդյոք պետք է, որ COP 29-ի ընթացքում միջազգային գործընկերները, որոնք այցելեն Բաքու, խոսեն այս պայմանագրից, խոսեն ռազմագերիներից, որոնք գտնվում են Ադրբեջանում, խոսեն Ադրբեջանի նախագահի տարածքային պահանջներից Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ: Ուզում եմ հասկանալ՝ դա Ադրբեջանին այդքան հետաքրքիր է ու պե՞տք է: Եթե իրոք Ադրբեջանը տարածքային նկրտումներ չունի, եթե իրոք Ադրբեջանի ղեկավարն ուզում է խաղաղություն տարածաշրջանում, գնդակը գտնվում է ադրբեջանական դաշտում արդեն շատ վաղուց»,- ասել է նա։
Սիմոնյանի հայտարարության քաղաքական ենթատեքստն այնպիսին է, որ պաշտոնական Երևանը պատրաստ է պատվիրակություն ուղարկել Բաքու և կառուցողական մասնակցել գագաթնաժողովի աշխատանքներին, եթե Բաքուն իր հերթին համաձայնի ստորագրել ցանկացած փաստաթուղթ, որը Հայաստանի ներսում կարելի կլինի «վաճառվել» որպես խաղաղության պայմանագիր։
Իլհամ Ալիևը երաշխիքներ կտա, թե ոչ՝ այլ հարց է, բայց այս խնդիրը մեկ այլ կողմ ևս ունի։ Պոտենցիալ այցը Բաքու քաղաքական ակտ է, որը կլինի ոչ այլ ինչ, քան Ադրբեջանի վերջին տարիների գործողությունների լեգիտիմացում։ Ընդ որում, խոսքը միայն Արցախի հետ կատարվածի մասին չէ: Խոսքը Հայաստանի դեմ ուղղված գործողությունների մասին է՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքների օկուպացիա, Հայաստանի քաղաքացիներին ադրբեջանական գերության մեջ պահելու, «Արևմտյան Ադրբեջանի» հայեցակարգի շրջանակում արտահայտված տարածքային պահանջների, Հայաստանի ինքնիշխանության նկատմամբ պահանջների, որոնք արտահայտվում են «Զանգեզուրի միջանցքը» ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ հանձնելու պահանջին, Հայաստանի ներքին գործերին միջամտելու բացահայտ փորձերի, որոնք արտահայտված են Սահմանադրությունը փոխելու, ապառազմականացում իրականացնելու պահանջներով և այլն։ Ադրբեջան այցելելուց հետո պաշտոնական Երևանը «կստորագրի», որ Բաքվի հետ հարաբերություններում նման օրակարգն ընդունելի է Նիկոլ Փաշինյանի համար։
Եվ նկատի ունեցեք, որ մենք նույնիսկ չենք խոսում հարցի բարոյական կողմի մասին. պատկերացրեք պատկեր, երբ Բաքվի մի թաղամասում Փաշինյանը կամ Արարատ Միրզոյանը ժպտում են տեսախցիկների առաջ, իսկ գագաթնաժողովի անցկացման վայրից ընդամենը մի քանի թաղամաս այն կողմ՝ Ալիևը դատում է Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը: Սրա մասին չենք խոսում, քանի որ ակնհայտ է, որ այդ անձանց ճակատագիրը, մեղմ ասած, չի հետաքրքրում պաշտոնական Երևանին, եթե չասենք ավելին՝ նրանց վերադարձում, մեղմ ասած, շահագրգռված չեն ՀՀ իշխանությունները։
Իրավիճակում կա ևս մեկ նրբերանգ, որի մասին ոչ միայն իշխանությունները չեն ցանկանում խոսել, այլ նաև չեն խոսում մտավորականության կերպարանքով դիմակավորված պացիֆիստները, որոնք հայտարարում են, որ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը հարևաններ են», և հարևանների միջև շփումն անհրաժեշտ է, հատկապես եթե գագաթնաժողովից առաջ երկրների միջև այս կամ այն հարցի շուրջ կոնսենսուս է ձեռք բերվում, ապա «Բաքու միանշանակ արժե գնալ»։
«Ընդդիմադիր-պացիֆիստ մտավորականությունը», ի թիվս այլ բաների, ակնհայտորեն չգիտի ոորոնողական համակարգից օգտվել, ինչպես նաև չի սովորել օգտագործել օրացույցը։ Վերջին 2 տարիների ընթացքում եղել են առնվազն մի քանի դեպքեր, երբ Բաքուն «համաձայնության է եկել» ՀՀ-ի հետ որոշակի հարցերի շուրջ, սակայն խախտել է պայմանավորվածությունները՝ լկտիաբար և անպատիժ։
2022 թվականին Պրահայում Բաքուն, ի պատասխան Երևանի կողմից Ղարաբաղի նկատմամբ Ադրբեջանի ինքնիշխանության ճանաչման, ստանձնեց Արցախի հայերի իրավունքների և անվտանգության ապահովման պարտավորություններ, ինչպես նաև պարտավորվեց ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը։ Բայց Բաքուն վերը նշվածներից ոչ մեկը չի արել։
Երկրորդ անգամ Ալիևը, պարզ ասած, «գցեց» Փաշինյանին 2023 թվականի աշնանը։ Երբ Արցախում էթնիկ զտումներից հետո, այն բանից հետո, երբ Հայաստանը թույլ տվեց Ադրբեջանին գրավել ամբողջ Ղարաբաղը, Ալիևը Փաշինյանին թողեց «հպարտ մենության մեջ» Գրանադայում, որտեղ Նիկոլն, առանց Ալիևի, ստորագրեց Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչող փաստաթուղթ։
Փաշինյանը երաշխիք ունի՞, որ Ալիևը խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու «խոստումներով իրեն Բաքու չի բերի, իր այցն օգտագործել է աշխարհին ցույց տալու «ադրբեջանական ռեժիմի ժողովրդավարական էությունը», բայց այցի արդյունքում կհրաժարվի պայմանագիր կնքել Երևանի հետ:
Անկեղծ լինենք՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի խաղաղ գոյակցությունը, երկրների միջև խաղաղությունն իրապես լավ է, բայց ինքներդ Ձեզ հարց տվեք՝ արդյոք Փաշինյանի հմտությունները և կարողություններ բավարար են այս խաղաղությունը հաստատելու համար։
Մտածե՛ք այդ մասին…»։