ՀՐԱՇՔՆԵՐԻ ՓՈԽԱՐԵՆ՝ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ՎԻՃԱԿ

Հունիսի 25-ին Հայաստանի Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակեց 2019թ. հունվար-մայիս ժամանակահատվածի նախնական մակրոտնտեսական տվյալները՝ անցյալ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ։ Այս տարվա հենց սկզբից առավել մեծ հիասթափություններն առաջվա պես շարունակում են մնալ արտաքին առևտրային շրջանառության ոլորտում, որի ցուցանիշները, հիշեցնենք, 4 ամսվա արդյունքներով կազմել են. արտաքին առևտրային շրջանառությունը՝ 95,8%, այդ թվում արտահանումը՝ 91,4%, ներկրումը՝ 98,1%։

Եվ ահա, արդեն այս տարվա 5 ամիսների արդյունքներով ստիպված ենք արձանագրել, որ նշված 3 ցուցանիշներից ոչ մեկը այդպես էլ դուրս չի եկել մինուսային նիշից։ Արտաքին առևտրային շրջանառությունը կազմել է 97,4%, արտահանումը՝ 99,1%, ներկրումը՝ 96,6%։ Հենց միայն այս մինուսային ցուցանիշները բավարար են՝ պնդելու համար, որ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության տարեկան գործունեությունը անհամոզիչ տեսք ունի, չնայած իշխանությունների քարոզչական բոլոր ջանքերին։

Ինչ վերաբերում է տնտեսական ակտիվության ցուցանիշին, ապա 4 ամիսների արդյունքներով այն արձանագրել է 107%, իսկ 5 ամսվա ընթացքում՝ քիչ ավելի. 107,3%։ Թվում է, թե աճի «չինական» տեմպերը մեզ պետք է բավարարեին, բայց տվյալ ցուցանիշի մանրամասներում խորանալը էականորեն նվազեցնում է լավատեսական տրամադրվածությունը, քանզի այդ աճի հիմնական դրայվերներ են շարունակում մնալ ծառայությունների ոլորտը (116,5%) և ներքին առևտրային շրջանառությունը (109,4%)։ Ընդ որում 4 ամիսների համեմատ դրանք նույնպես նվազել են, քանի որ ս.թ. հունվար-ապրիլի ընթացքում ծառայությունները ցուցաբերել են ուղիղ 117% աճ, իսկ առևտուրը կտրուկ ընկել է մինչև 109,8% (ս.թ. հունվարին՝119,3%), այդպիսով լքելով երկնիշ մեծությունների ոլորտը։

Այստեղ հարկ է նշել, որ գյուղատնտեսության ցուցանիշը, որը 2018թ. արդյունքներով կազմել էր 92,4%, Վիճկոմիտեի որոշմամբ այս տարի հրապարակվում է միայն եռամսյակային կտրվածքով, ինչը պայմանավորված է այդ ոլորտում արտադրության սեզոնայնությամբ և ամսեամիս արտադրության սուր տատանումները հարթելու անհրաժեշտությամբ, որոնք թելադրված են բնակլիմայական անկայուն պայմաններով։ Այդպես է բացատրում Վիճկոմիտեն, բայց հաշվի առնելով այդ ոլորտի քրոնիկական հետադիմումը, տնտեսական ակտիվության ամսական ցուցանիշները՝ առանց մշտապես մինուսացնող ագրարային մասնահատվածի, այժմ շատ ավելի լավ տեսք ունեն, այնպես որ Վիճկոմիտեի որոշման մեջ ցանկության դեպքում կարելի է նշմարել նաև քաղաքական տեսանկյուն։ Ինչևէ, գյուղատնտեսության առաջին, եռամսյակային ցուցանիշը հրապարակվել է երկու ամիս առաջ և կազմել 99,8%, այսինքն ագրարային ոլորտում նույնպես «հեղափոխական» ոչինչ տեղի չի ունենում, այլ ընթանում է «հակահեղափոխական» հետգլորք նույնիսկ անցած տարի ձեռք բերված ցուցանիշներից։

Ինչպես արդեն արձանագրել ենք ավելի վաղ, իսկական սենսացիա էր շինարարության ոլորտը, որի աճը ս.թ. հունվարին կտրուկ թռավ մինչև 122,1%-ի, բայց եռամսյակային տվյալներն ազդանշանում էին նաև այդ ոլորտում կտրուկ դանդաղման մասին (ընդամենը 110,8%), և ահա 5 ամսվա ընթացքում՝ ևս մեկ խոր անկում. 106,1%։

Բայց շատ ավելի կարևոր է այն, ինչ տեղի է ունենում արդյունաբերության ոլորտում։ Հիշեցնենք, որ 2018 թվականի առաջին եռամսյակում արդյունաբերությունը ցուցաբերել է 108,2% աճ՝ 2017 թվականի արդյունքներով երկնիշ աճի համեմատ (112,6%)։ Ընթացիկ տարվա եռամսյակային ցուցանիշն ընդամենը 102% է, իսկ 4 ամսվա արդյունքներով՝ ավելի շատ. 104,5%։ Հինգ ամսվա արդյունքներով աճն արագացել է 1,1%-ով, հասնելով 105,6%-ի։ Այդուհանդերձ աճի նախկին բարձր տեմպերը կորցրած այդ կարևորագույն ոլորտում նույնպես նախկին երկնիշ մեծությունների մասին մնում է միայն երազել։

Ընդ որում գների արդյունաբերական ինդեքսի մակարդակը (արդյունաբերական գնանկում) կանգ է առել 100,5%-ի վրա, ինչը բնավ չի նպաստում արդյունաբերական համալիրի աշխուժացմանը։ Ինչպես որ չեն նպաստում այդ աշխուժացմանը նաև էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալների կտրուկ նվազած ցուցանիշները, որոնք 4 ամսվա արդյունքներով թերստացել են նույնիսկ անցած տարվա նույն ցուցանիշի 9,2%ը։ Անցած 5 ամիսների ընթացքում թերստացումը կազմել է 7,4%։ Դժվար թե էլեկտրաէներգիայի արտադրության այդպիսի անկման մեջ կարելի է դիտարկել երկրում արտադրական բնագավառի գալիք աշխուժացման թեկուզ ինչ-որ նշաններ։

Մակրոտնտեսական կայունության մյուս կարևորագույն ցուցանիշը՝ գնանկումը ցուցաբերել է 101,9% աճ, ինչը շատ ավելի ցածր է նպատակաին մակարդակի նույնիսկ ամենաստորին շեմից (102,5%)։ Հայկական տնտեսությունը մտնում է տհաճ տուրբուլենտության գոտի, երբ ստուգման դեպքում պարզ է դառնում, որ գալիք «տնտեսական հեղափոխության» մասին բոլոր խոսակցությունները օճառի պղպջակներ են։

Այսպիսով, «ծառայություններ» ընդհանուր անվանակարգում աճի դրայվերների մեջ մենք ունենք ֆինանսական ոլորտի և շահումով խաղերի ակտիվացում, որոնք խրախուսվում են հենց նույն ֆինանսական մասնահատվածի կողմից։ Հարկ կա՞ արդյոք ասել, որ ՀՆԱ-ի աճի նման կառուցվածքը ոչ մեկին չի կարող գոհացնել, և ավելին, կարող է փակուղի մտցնել տնտեսությունը։ Տնտեսության կառուցվածքը շտկելու և իրական ու, ցանկալի է, արտահանման ուղղությամբ կողմնորոշված մասնահատվածի ծաղկման վրա շեշտադրումով դրան ավելի առողջ տեսք տալու «ժողովրդական վարչապետի» աշխատակազմի բոլոր երազանքներն ու խոստումները ստուգման դեպքում, ինչպես պարզվում է, ընդամենը խենթություն են։ Եթե չասենք ավելին։