ՊԱՏԵՐԱԶՄՆ ԸՆԹԱՆՈՒՄ Է ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԻ ՀԱՄԱՐ
«Ռուսաստանը կզարթնի՞ քնից»
Սոցհարցումների արդյունքներով, ԱՄՆ-ի քաղաքացիների ավելի քան 60%-ը համոզված է, որ նոյեմբերի 3-ի ընտրություններից հետո երկրում քաղաքացիական պատերազմ է սկսվելու: Նախընտրական քարոզչության շրջանակներում Թրամփը հայտարարել է, որ իրենից ավելի մեծ ժողովրդականություն է վայելում միայն Հիսուս Քրիստոսը։
Ջոզեֆ Բայդենն ամեն օր քննադատում Է Սպիտակ տան դիրքորոշումը ադրբեջանա-թուրքական տանդեմի սանձազերծած պատերազմի նկատմամբ։ Այս քննադատությունը թելադրված է մի շարք նահանգներում հայկական սփյուռքի փողոցային ելույթների հզոր ալիքով։ Պատահական չէ, որ վերջին օրերին մենք շեշտը դնում ենք տարածաշրջանի վերաձևաչափման մասին Ալիևի հայտարարության վրա։ Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել է, որ պատերազմի արդյունքում Ադրբեջանի դերը տարածաշրջանում կբարձրանա, տարածաշրջանը արմատապես կփոխվի:
Հայտարարության ենթատեքստը թափանցիկ ակնարկ է պարունակում այն մասին, որ Հարավային Կովկասում Թուրքիայի ուժեղացումը տեղի կունենա Ռուսաստանի թուլացման հաշվին։ Չգիտեմ, Ռուսաստանում՝ ոնց, իսկ ԱՄՆ-ում Ալիևին լսեցին։ Այդ պատճառով էլ ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի հայտարարությունները հեշտությամբ տեղավորվում են այն ձևաչափի մեջ, որը ձեռնտու է Ադրբեջանին և Թուրքիային։ ԱՄՆ-ին միանգամայն ձեռնտու է տարածաշրջանի վերաձևաչափումը նույնիսկ վարձկան-ահաբեկիչների մասնակցությամբ։ Իսկ ի՞նչ կա զարմանալու. չէ՞ որ սա բնավ առաջին դեպքը չէ, երբ ամերիկացիներն օգտագործում են ահաբեկիչներին իրենց քաղաքական նպատակներին հասնելու համար։
Թիկունքում զգալով Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի աջակցությունը, Ալիևն այնքան է լկտիացել, որ անտեսեց Մոսկվայի նախաձեռնությունը և այնտեղ չուղարկեց իր ուժայիններին՝ մորատորիումի պահպանման պայմանները հայ զինվորականների հետ համատեղ քննարկելու համար։ Ռուս քաղաքագետներից մեկն արտահայտվեց այդ առնչությամբ՝ վերաձևակերպելով դասականին. «Գուցե այդ լկտի արարքից հետո Ռուսաստանը զարթնի՞ քնից»։ Հումանիտար հրադադարը հայտարարվեց հոկտեմբերի 18-ին, Ադրբեջանը այն խախտեց հաշված ժամեր անց։ Մինչ այդ կայացել էին Սերգեյ Լավրովի զրույցները Ադրբեջանի և Հայաստանի արտգործնախարարների հետ։
Ցինիզմի դասական օրինակ դարձավ ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի արտահայտած այն հույսը, որ հայերը կկարողանան իրենց պաշտպանել ադրբեջանցիների գործողություններից։ « Մեր բանակը վստահաբար դա անում է: Խնդիրը այլ տեղ է։ Այսինքն, դու գիտես, որ Ադրբեջանն է մեղավոր, խոստովանում ես, որ Թուրքիան ակտիվորեն ներգրավված է ու՞։ ՈՒ ի՞նչ։ Բա դու էլ ինչի՞ համար ես միջնորդի մանդատ ստացել»,- պետքարտուղարին հարց ուղղեց ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը՝ ի պատասխան արտահայտած «հույսի»։
Մեկ անգամ ևս կրկնենք նախորդ հրապարակումներում բազմիցս հնչեցված այն թեզը, որ Թրամփի աշխատաակազմի անհամարժեք արձագանքը թելադրված է ոչ թե նախընտրական մրցարշավով ու համավարակով, այլ Հարավային Կովկասում ԱՄՆ-ի շահերով, որոնք հանգում են Ռուսաստանի դերի և ներկայության թուլացմանը։ Իսկ որպեսզի այդ մտադրություններն այդքան էլ ակնհայտ չլինեն, ամերիկացիները թուրքերին զգուշացրել են, որ Ս-400 կայանքների ակտիվացումը կարող է բացասաբար ազդել անվտանգության ոլորտում թուրք-ամերիկյան համագործակցության վրա։
Ալիևը բացատրեց, որ պատերազմը գնում է բնավ ոչ 5-7 շրջանների համար
Նախագահի աթոռի համար պայքարում Թրամփի գլխավոր մրցակիցը մշտապես մատնանշում Է Սպիտակ տան պասիվ դիրքորոշումը Արցախի Հանրապետության դեմ ագրեսիայի հարցում։
«Սեպտեմբերի 27-ին ռազմական գործողությունների սկսվելուց հետո ո՛չ նախագահ Թրամփը, ո՛չ պետքարտուղար Պոմպեոն ոչ մի անգամ չեն զանգահարել Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարներին։ Դիվանագիտական լիազորությունները Մոսկվային վերահասցեագրելու փոխարեն, աշխատակազմը, գործելով եվրոպացի գործընկերների հետ, պետք է ամենաբարձր մակարդակով օժանդակեր ապաահագնացմանը և երկու կողմերի վերադարձին բանակցությունների սեղանի շուրջ։ Թրամփի աշխատակազմը պետք է ասի Ադրբեջանին, որ չի հանդուրժի խնդրի ռազմական լուծում պարտադրելու ջանքերը։ Հայաստանը պետք է հասկանա, որ Լեռնային Ղարաբաղի շրջակա շրջանները չեն կարող հավերժ մնալ օկուպացված, և հրադադարից անմիջապես հետո պետք է հուսալի բանակցություններ սկսվեն խնդրի երկարաժամկետ լուծման շուրջ։ Ի վերջո, վարչակազմը պետք է դադարեցնի թողտվությամբ վերաբերվել Անկարային և ասի Թուրքիային ու Իրանին, որ նրանք հեռու մնան այդ հակամարտությունից»,- հայտարարել Է Բայդենը։
Ինչ վերաբերում է Իրանին, ապա նա չի կարող «հեռու մնալ», քանի որ պարբերաբար նրա տարածք են թռչում արկերն ու անօդաչու թռչող սարքերը։ Ի դեպ, պաշտոնական Թեհրանն արդեն հնարավորություն է ստացել զենք վաճառել ու գնել։ Եթե Թուրքիան հավակնում է Մինսկի խմբի համանախագահի դերին, ապա ինչո՞ւ Թեհրանը չհայտարարի իր հավակնությունների մասին։ Բայդենը խոստացել է, որ իր ընտրվելու դեպքում պայքարելու է ռազմական հակամարտություններում վարձկան-ահաբեկիչների մասնակցության դեմ։ Հակամարտության ռազմական լուծման մասին Թուրքիան այսօր հայտարարում է ի լուր ողջ աշխարհի։ Գուցե դա՞ է պատճառը, որ զինադադարի ուղղությամբ Ռուսաստանի ջանքերն արդյունք չեն տալիս, իսկ Ադրբեջանը խախտում է հրադադարը հաշված րոպեներ ու ժամեր անց։
Նախագահական ընտրարշավի ֆավորիտների դիրքորոշումները կասկած չեն թողնում, որ պաշտոնական Վաշինգտոնը չի միջամտում սեփական գործերին, անտեսում է միջնորդ պետության առաքելությունը, բայց ոչ այն պատճառով, որ (կրկնեմ) նախագահական մրցավազքը մտել է վճռորոշ փուլ, և ոչ էլ այն պատճառով, որ երկրում մոլեգնում է կորոնավիրուսը, այլ որովհետև Հարավային Կովկասում Թրամփի վարչակազմի քաղաքականությունն իրականացնում է ադրբեջանա-թուրքական տանդեմը։ Այդ առումով Ալիևի հայտարարությունը տարածաշրջանի վերաձևաչափման և Բաքվի ու Անկարայի ազդեցության ուժեղացման մասին (բնականաբար՝ Ռուսաստանի թուլացման հաշվին) միանգամայն ձեռնտու է Վաշինգտոնին։
Ալիևը բացահայտ հասկացնել տվեց, որ պատերազմն ընթանում է բնավ ոչ 5-7 շրջանների համար, այլ որպեսզի տարածաշրջանն անցնի Թուրքիայի հսկողության տակ։ Ընդ որում Ռուսաստանում որոշ ուժեր չգիտես ինչու շարունակում են խոսել այն մասին, թե Մոսկվան չպետք է թույլ տա հակամարտության մեջ ներքաշել իրեն Հարավային Կովկասում։ Հետաքրքիր է, իսկ ինչպե՞ս Ռուսաստանը կկարողանա պահել տարածաշրջանն իր ազդեցության ոլորտում՝ չմիջամտելով իր իսկ գործերին։