2021-11-05 09:57
Давид САРКИСЯН
0
ԱՆՋԱՏՈՒՄ՝ ՀԱՆՈՒՆ ՓՐԿՈՒԹՅԱ՞Ն, ԹԵ՞ ՈՒՐԱՑՈՒՄ՝ ՀԱՆՈՒՆ ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ
Պատերազմի օրերին առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից ասպարեզ նետվեց, ապա իշխանության կողմից բովանդակային զարգացում ստացավ «անջատում՝ հանուն փրկության» սկզբունքի քարոզչությունը՝ իբրև Արցախի ժողովրդի կյանքի վտանգված իրավունքի երաշխավորման կռվան։ Բանն այն է, որ նախապատերազմական փուլում Նիկոլ Փաշինյանի ճակատագրական սխալը՝ Ստեփանակերտում «Արցախը Հայաստան է և վերջ» հայտարարելը, սպասարկել էր թշնամական թեզերը՝ ամրապնդելով այն մոլորությունը, թե իբր արցախյան հարցը տարածքային վեճ է։
Եվ ահա, պատերազմի օրերին իշխանությունը հանկարծ որոշեց հիշեցնել, որ արցախցիները կռվում են նախևառաջ սեփական ինքնորոշման իրավունքի իրացման ազնիվ մղումով։ Մինչ Բաքուն մեղադրում էր Երևանին, թե իրավական հիմք չունենալով՝ ինչպե՞ս է ռազմական ներկայություն ապահովում Արցախում, Հայաստանն այդպես էլ այդ հիմքը չստեղծեց։ Պատերազմի օրերին միանգամայն իրատեսական էր Արցախի հետ ռազմաքաղաքական համագործակցության պայմանագրի կնքումն ու Հայաստանի՝ իբրև Արցախի անվտանգության երաշխավորի կարգավիճակի փաստաթղթավորումը։
Միգուցե մենք ժամանակին հապաղել ենք գնալ այդ քայլին, բայց 44-օրյա պատերազմում Արցախի ճանաչումը, առավել, քան երբևէ, պարզապես այլընտրանք չուներ։ Միակ այլընտրանքը Ադրբեջանի կողմից հայկական Արցախի շարունակական զավթումն է, ինչը տեղի է ունենում մեր աչքի առջև։ Մեր պարտությունը, ցավոք, խորտակեց և՛ Արցախի ճանաչման հեռանկարը, և՛ բանակցային գործընթացի երբեմնի մեխանիզմը։ Հայ իրականության մեջ երիցս անիծված մադրիդյան սկզբունքներին ու փուլային տարբերակին վերադարձն այսօր երանություն կդիտվեր, բայց դա, ցավոք, դեռևս իրատեսական չէ։
Ալիևի և Փաշինյանի բանակցություններում Ադրբեջանը երբեք չի խոսելու իր որևէ զիջման մասին։ Նրան ներվել են հատած կարմիր գծերը՝ պատերազմում Թուրքիայի, սիրիացի ու աֆղան ահաբեկիչների ներգրավումը։ Ի տարբերություն առաջին պատերազմի՝ վարձկանների ներգրավումը և Թուրքիայի անմիջական մասնակցությունն այս անգամ չափից դուրս ցցուն էին։ Այսօր, սակայն, որևէ մեկը՝ ո՛չ Բայդենը, ո՛չ Պուտինը, չի կարող Էրդողանին արված մեկ հեռախոսազանգով պատերազմ կանգնեցնել, ինչպես դա հնարավոր էր 90-ականների սկզբին։
Պատերազմի ընթացքում հակաթուրքական դիրքորոշում որդեգրած երկրների ու կազմակերպությունների խոսքը՝ Ֆրանսիայից մինչև Հունաստան, Իրանից մինչև Չինաստան, Հնդկաստանից մինչև Արաբական պետությունների լիգա՝ մնացին ձայն բարբառոյ հանապատի, քանի որ Հայաստանն այդպես էլ չկապիտալիզացրեց թուրքական ծավալապաշտական քայլերի դեմ խորացող միջազգային հակազդեցությունը։ Փոխանակ այսօր խոսելու այն մասին, որ մեր հիմնական գոյաբանական սպառնալիքը նախևառաջ Թուրքիայի ռազմատենչ բնույթն է, մեղքն ամբողջապես բարդում ենք Ադրբեջանի վրա։
44-օրյա պատերազմի միջազգայնացումից ի վեր արցախյան հակամարտության բնույթը գլխիվայր փոխվել է, և այսօր Արցախն ու հատկապես Սյունիքը տարածաշրջանային մասշտաբի հետաքրքրություն են ներկայացնում։ Թշնամին չի հրաժարվել Արցախի ամբողջական բնաջնջման նպատակից։ Հայ բնակչության իրավունքներն իբր երաշխավորելու խոստումների ֆոնին նրանց հրթիռակոծում էին, գերեվարում, գլխատում ու խոշտանգում, ավերում մեր եկեղեցիներն ու հիվանդանոցները։ Մեր պետաիշխանությունն ու դիվանագիտությունն առհասարակ հիշո՞ւմ են այս ամենի մասին, թե՞ պատրաստ են հայ ժողովրդի արցախյան հատվածի ճակատագիրը թշնամուն վստահել։
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2022-02-28 10:26Кто сегодня помнит, что именно наобещал с приходом к власти Пашинян в сфере внешней политики и дипломатии в числе множества других популистских обещаний социально-экономического характера? Выяснилось, в Министерстве иностранных дел, так же, как и в других сферах, не только растеряны многолетние институциональные традиции, но и дипломатическая служба и межгосударственные контакты стали предметом насмешек. Все это более чем наглядно было продемонстрировано в течение всей 44-дневной войны и после ее окончания – по сей день. Тогда как именно в этот критический период необходима была неустанная внешнеполитическая работа.
-
2022-02-24 13:26Провал правящим большинством проекта заявления, осуждающего «Шушинскую декларацию», - отнюдь не экстраординарный и вполне ожидаемый шаг. Куда более удивительным было бы обратное, поскольку не изменились ни Турция с Азербайджаном, ни наши власти. Армянская дипломатия, в том числе и парламентская, сегодня настолько беззубая и услужливая, что не может позволить себе даже обсудить, а уж тем более - осудить очевидно антиармянский документ. Только заслужившие звание национального героя Азербайджана деятели могут обосновать свой отказ так, как это несколько дней назад сделали члены правящей ГД на заседании комиссии НС по внешним связям.
-
2022-02-24 10:29Кто испытывает боль от потерь в войне? Власть, оппозиция, национальная элита или весь народ? Может, никто? Если бы мы ощущали общую боль утраты, вряд ли после такого тяжелого поражения проявили бы столь недопустимое национальное равнодушие и игнорировали постоянные предупреждения и угрозы. Народ, осознающий потерю, не пошел бы за виновным в ней, не поверил бы более его лжи, сориентировался бы, наконец, что для него важнее: ненависть к предыдущим властям или любовь к государству и Родине.
-
2022-02-22 10:57Системный государственный кризис в стране власти пытаются замаскировать фрагментарными решениями и реформами, приправив их завесой своей легитимности. Тезисы Пашиняна о собственной легитимности на самом деле, конечно же, надуманны и ничтожны, поскольку его решения - от кадровой политики до отраслевых реформ - не сопровождаются публичными обсуждениями.