ՏՈՆԵԼՈՒ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Սեպտեմբերի 1-ին Արցախի խորհրդարանի հատուկ նիստով, ինչպես միշտ, մեկնարկում են հանրապետության Անկախության օրվան նվիրված հանդիսավոր միջոցառումները: Ճիշտ է, այս անգամ միջոցառումներին ներկա չի լինի Հայաստանի վախեցած բարձրագույն ղեկավարությունը. խորհրդարանական բոլոր երեք խմբակցությունների ներկայացուցիչների կազմով Երևանի պատվիրակությանը կգլխավորի Ազգային ժողովի փոխխոսնակներից մեկը։

Հավանաբար, առաջիկա օրերին պետք է սպասել Բաքվի հերթական սադրանքներին, բայց խնդրի էությունը դրանից չի փոխվում. այո, Ադրբեջանի ագրեսիայի հետևանքով հանրապետությունը կորցրել է իր տարածքների զգալի մասը, բայց ինչպես որ արդեն 30 տարի է, ինչ Ադրբեջանի կազմում չէ, այնպես էլ շարունակում է մնալ դրա կազմից դուրս։

Մի՞թե Իլհամ Ալիևը հույս ունի, թե Արցախը կճանաչի իր սյուզերենությունը։ Կա՛մ Արցախը չի լինի Ադրբեջանի կազմում, ինչպես որ ներկայումս է, և Ալիևն ինչպես որ պատերազմից առաջ իշխանություն չուներ Արցախում, այնպես էլ չունի հիմա, կա՛մ Արցախում պարզապես հայեր չեն լինի։ Հավանաբար, հենց այդ գիտակցումն էլ դրդեց Ադրբեջանի առաջնորդին հայատյաց հայտարարությունների նոր չափաբաժին անել, որոնք նա օրերս հնչեցրեց բռնազավթված Շուշիում։

Կարո՞ղ է արդյոք Բաքուն պահանջել ռուս խաղաղապահների դուրսբերում, որոնք այսօրվա դրությամբ արցախցիների խաղաղ կյանքի գլխավոր երաշխավորն են: Պահանջել դա հիմա կամ 4 տարի անց։ Տեսականորեն՝ գուցեև կարող է: Բայց խաղաղապահների հետ կհեռանան նաև արցախցիները, եթե նրանք չունենան իրենց բանակը, որը կարող է պաշտպանել երկրի ինքնիշխանությունը։ Իսկ եթե Լեռնային Ղարաբաղն ունենա այդպիսի բանակ, ապա խաղաղապահների հեռանալուն պես պարզապես նոր պատերազմ կսկսվի։

Խաղաղապահների դուրսբերման միակ տեսական հնարավորությունը Արցախի կարգավիճակի հարցի լուծումն է։ Այո, նման դասավորության դեպքում դա ամենևին չի նշանակում անվտանգության երաշխիքներ Արցախի համար՝ առանց ռուսական զորակազմի ներկայության, բայց գլխավոր հարցն այն է, թե կարո՞ղ է արդյոք այդ կարգավիճակը որոշվել Արցախի կամքի անտեսումով։ Ոչ։ Կհամաձայնի՞ արդյոք Արցախը Ադրբեջանի կազմում կարգավիճակի։ Կրկին ոչ։

Կարո՞ղ է արդյոք Բաքուն Արցախին առաջարկել մի այնպիսի բան, որին ի պատասխան կստանա արցախցիների համաձայնությունը. ենթադրենք՝ լայն ինքնավարություն։ Ասենք՝ վերադարձնել Հադրութը։ Նախ՝ Իլհամ Ալիևը նման քայլի չի գնա, երկրորդ՝ նույնիսկ այդ պարագայում դժվար է պատկերացնել, որ Ստեփանակերտը ճանաչի Բաքվի գերակայությունն ու համաձայնի ռուս խաղաղապահների դուրսբերմանը։ Այսպիսով, Արցախի կարգավիճակի հետ կապված բոլոր հարցերը եթե ոչ փակուղային, ապա ծայրաստիճան տևական գործընթացներն են։

ԿԱՐՈ՞Ղ Է ԱՐԴՅՈՔ ԻՆՉ-ՈՐ ԲԱՆ ՆՊԱՍՏԵԼ ԽԱՂԱՂ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԱՐԱԳԱՑՄԱՆԸ։ Մոսկվան համարում է, թե դրան կարող է նպաստել հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակումը տարածաշրջանում։ Թվում է, թե կողմերի բարի կամքի դեպքում գործընթացը կարելի է սկսել. Սկզբի համար բացել գոյություն ունեցող կապուղիները, իսկ հետո մտածել նաև նորերի մասին։ Բայց, ինչպես տեսնում ենք, Բաքվի բարի կամք այդ հարցում չկա, այլ հակառակը, կա ձգտում՝ արգելափակելու Հայաստանի տարածքով անցնող կապուղիները։

Թուրքիան կարող էր առաջին քայլն անել և բացել սահմանը, որը կողպած է պահում 1992 թվականից ի վեր, սակայն մտադիր չէ դա անել։ Էրդողանը կրկին խոսում է ինչ-որ նախապայմանների մասին։ Թուրք լրագրողների հետ զրույցում նա ճամարտակում էր, թե սկզբում պետք է կայունացնել խաղաղությունը, հետո նոր մտածել հաղորդակցությունների մասին։ Ընդ որում, ակնհայտորեն, նկատի ուներ Երևանի կողմից Արցախի ճանաչումն Ադրբեջանի կազմում, ինչն անհնար է։

Բացի այդ, Էրդողանը հայտարարեց, որ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման մասին կարելի է խոսել միայն այն բանից հետո, երբ Երևանը դադարի շեշտադրել անցյալը, այսինքն՝ մոռանա և՛ Ցեղասպանությունը, և՛ 44-օրյա պատերազմը, որում Թուրքիան ակտիվորեն ներգրավված էր: Մի խոսքով, այստեղ նույնպես փակուղի է։

Եզրահանգումը պարզ է: Ստեփանակերտն ու Երևանը չունեն այլ ճանապարհ, քան հզորանալ, հզորանալ ու հզորանալ։ Ամրապնդել պետական ինստիտուտները՝ կառույցներից հետևողականորեն դուրս նետելով կոսմոպոլիտ ուժերին, որոնք պետականության կորստի շեմին հասցրեցին Հայաստանն ու Արցախը։ Մեծ դեր ունի, ի դեպ, խորհրդարանական ընդդիմությունը։ Ինչպես ասում է Սեյրան Օհանյանը, եթե խնդիրը լուծված չէ, բայց մեկ գիծ վերցված է, ապա պետք է ամրացնել այդ գիծը՝ նախադրյալներ ստեղծելով հետագա առաջխաղացման համար։

Եվ ուրեմն, Արցախն ունի իր Անկախության օրը տոնելու ոչ միայն իրավունք, այլև պարտականություն։ Այդ իրավունքը, այդ պարտականությունը վերջին պատերազմում հերոսաբար պաշտպանել և, ի վերջո, սեփական կյանքի գնով պահպանել են Հայաստանի և Արցախի հազարավոր որդիներ։

Հ.Գ.- ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը օգոստոսի 31-ից մինչև սեպտեմբերի 3-ը արձակուրդի մեջ է։ Ինչպես հաղորդում է նրա մամլո ծառայությունը, արձակուրդն անցկացնելու է Հայաստանում։ Թերահավատները համոզված են, որ այդ կերպ Փաշինյանը հերթական անգամ փախավ։ Այս անգամ՝ այն հարցերին պատասխանելուց, թե ինչու ինքը չի մասնակցելու Ստեփանակերտում կայանալիք հանդիսավոր միջոցառումներին։ Առանձին հատուկենտ լավատեսները չեն բացառում, որ Փաշինյանը կարող է այնուամենայնիվ համարձակվել այցելել Ստեփանակերտ՝ որպես մասնավոր անձ։ Դժվար թե. վախկոտը արձակուրդի ժամանակ էլ մնում է վախկոտ։