2020-09-23 21:30
Ара МЕЛИКСЕТЯН
ԱՌՈՒՅԳ ՔԱՅԼՔՈՎ՝ ԴԵՊԻ ԲՅՈՒՋԵԻ ՃԳՆԱԺԱՄ
Դեռ անցած տարի, երբ քննարկվում էր ընթացիկ տարվա բյուջեն, երբ չկար ո՛չ համավարակը, ո՛չ դրա բացասական ազդեցությունը համաշխարհային տնտեսության վրա, Հայաստանի կառավարությունը լուրջ փորձություններ էր ծրագրում 2020 թվականին հայոց գանձարանի համար:
Հիշեցնեմ, որ նույնիսկ նախագծային փուլում 2020 թվականի բյուջեում ծախսերի ու եկամուտների միջև ճեղքվածքի աճ էր նախատեսված, այսպես ասած՝ հօգուտ առաջինների։ Համաձայն ծրագրի ՝ դեֆիցիտը պետք է աճեր 31 մլրդ դրամով՝ 2019-ի դեֆիցիտի համեմատ։ Իսկ ավելի ճշգրիտ, եթե անցած տարի դեֆիցիտը կազմել է 151,6 մլրդ, ապա ընթացիկ տարում այդ ցուցանիշը նախատեսվում էր հասցնել 183 միլիարդի, և լոկ այն պատճառով, որ կառավարությունը նախընտրեց զգալիորեն ավելացնել ծախսերը՝ եկամուտների ավելի նվազ աճի պարագայում: Սա այն սերիայից է, երբ ցանկությունները (ծախսելու) չեն համապատասխանում հնարավորություններին (վաստակելու): Բայց…
Ցանկություններն ավելի մեծ գտնվեցին, դեֆիցիտն ավելացրեցին, իսկ բացի այդ՝ որոշեցին, որ ծածկելու են դա վարկերի հաշվին։ Այսինքն ՝ արտաքին պարտքի ավելացման։ Իսկ որպես նման սխեման արդարացնող գլխավոր փաստարկ՝ կառավարությունն ազդարարեց կապիտալ ծախսերի ավելացման անհրաժեշտության մասին, որոնք, ի դեպ, անցած տարի կատարվել են ընդամենը 30 տոկոսով։
Թվում էր, թե այս տարվա կորոնավիրուսային ֆորս-մաժորը պետք է լուրջ ճշգրտումներ մտցներ գլխավոր ֆինանսական փաստաթղթում։ Ասենք, ի՜նչ ճշգրտումներ. եթե նման իրավիճակում չդիմես սեկվեստրի, ապա էլ ե՞րբ։ Սակայն կառավարությունը մերժեց ծախսերի կրճատման գաղափարը, և այժմ գանձարանի վիճակի հեռանկարներն առավել քան մտահոգիչ են թվում։
Ըստ Ֆինանսների նախարարության ընթացիկ տարվա առաջին կիսամյակի հաշվետվության ՝ բյուջեի եկամուտները կազմել են 833,3 մլրդ դրամ, մինչդեռ ծախսերը՝ 938,2 մլրդ։ Բայց այն, որ դեֆիցիտը կես տարվա ընթացքում հասել է մոտ 105 միլիարդի, դեռ բնավ ամենավհատեցնող ցուցանիշը չէ։ Բանն այն է, որ, ըստ Ֆինանսների նախարարության գնահատականների, տարվա արդյունքներով հարկային եկամուտները նախատեսվածից ավելի քիչ կլինեն 161 միլիարդով։ Ընդ որում, կրկնեմ, կառավարությունը մտադիր չէ սահմանափակել ծախսերը։ Իսկ դա նշանակում է, որ, կրկին իսկ Ֆինանսների նախարարության գնահատականներով՝ տարեվերջին դեֆիցիտը կավելանա նույն գումարի չափով, հասնելով ՀՆԱ-ի 5%-ի։ Համաձայնեք, առավել քան մռայլ հեռանկար։ Մանավանդ եթե հաշվի առնենք, որ ինչպես նախորդ, այնպես էլ ընթացիկ տարում կապիտալ ծախսերը մնում են թերակատարված, իսկ ընթացիկ ծախսերը՝ աճում։
Ֆինանսների նախարարության նույն հաշվետվության մեջ նշվում է, որ ընթացիկ տարվա առաջին կիսամյակում ոչ ֆինանսական ակտիվներով գործառնությունները (այսինքն նույն այդ կապիտալ ծախսերը) կատարվել են 9-ամսյա ծրագրի 29%-ով: Իսկ արտաքին աջակցության հաշվին աշխատանքների մասով ծախսերի 9-ամսյա ծրագիրը կատարված է ընդամենը 13%-ով։ Ուղիղն ասենք. կապիտալ ծախսերի առումով իրավիճակը ողբալի է։ Մինչդեռ բյուջեի ընթացիկ ծախսերն աճում են թթխմորի պես։ Այսպես, հունվարից մինչև հուլիս դրանք աճել են 18,6%-ով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ընդ որում առանձնակի ուշադրության է արժանի թերևս այն հանգամանքը, որ պետհաստատությունների աշխատողների վարձատրության համար այս տարվա առաջին կիսամյակում բյուջեից հատկացվել են 2%-ով ավելի միջոցները, քան անցած տարի։ Ինչպե՞ս այստեղ ուշադրություն չդարձնես գործող իշխանության «պարգևավճարային» հակումներին։
Մեկ այլ հետաքրքիր փաստ. պետհաստատությունների կողմից ապրանքների և ծառայությունների ձեռք բերման համար 2020 թվականի առաջին կիսամյակում հատկացվել են 5,5%-ով ավելի բյուջետային միջոցներ, քան 2019 թվականի հունվար-հուլիսին: Մի խոսքով, պաշտոնյաների բանակը, ինչպես ասում են, ոչ մի բանից չի զրկում իրեն։ Ավելին, ախորժակներն աճում են, չնայած կորոնավիրուսին, տնտեսության ճգնաժամային վիճակին, գանձարանի հարկային եկամուտների հսկայական պակասին։ Ընդ որում զարգացման, բնակչության զբաղվածության խնդրի լուծման օգտին «աշխատող» բյուջետային ծախսերը պարզապես չեն կատարվում։ Այդպիսիք են գործող կառավարության առաջնահերթությունները։
Այո, երկրում չկա սոցիալ-տնտեսական կաթվածահարություն, ինչպես վստահեցնում է վարչապետը։ Բայց դա չկա լոկ առայժմ, ինչպես ցույց են տալիս թվերը։ Համենայն դեպս նման դրվածքի պայմաններում տեսանելի ապագայում պետք է սպասել բյուջետային ճգնաժամի։ Ի վերջո, բյուջեի դեֆիցիտն աճում է, եկամուտները՝ նվազում։ Ընդ որում հաշվետու ժամանակահատվածում արտաքին վարկերի և փոխառնությունների գծով, որոնց հաշվին կարող է ծածկվել դեֆիցիտը, արդեն ստացվել է մոտ 328 մլն դոլար: Իսկ չէ՞ որ խոսքն ընդամենը 6 ամսվա մասին է։ Թե ինչ կլինի տարեվերջին՝ պատկերացնելն անգամ դժվար է…
ПОСЛЕДНИЕ ОТ АВТОРА
-
2025-07-07 10:03В Армении в июне 2025 года по сравнению с июнем 2024 года зарегистрирована инфляция в 3,9%, а за месяц – дефляция в 1,3%. Об этом свидетельствуют данные отчета Национального статистического комитета (НСК) Армении, передает АРКА. Согласно данным НСК, в июне 2025 года по сравнению с июнем 2024 года цены на продовольственные товары и безалкогольные напитки повысились на 6,2%.
-
2025-07-05 09:47Армения выразила желание стать членом ШОС. Об этом сообщила пресс-секретарь МИД РА Ани Бадалян на своей странице в фейсбук. «Разделяя основополагающие принципы Шанхайской организации сотрудничества, а именно территориальную целостность, неприменение силы и нерушимость границ, Республика Армения выразила желание стать членом ШОС», - отмечено в сообщении, передает NEWS.am.
-
2025-07-04 09:37Зангезурский медно-молибденовый комбинат на этой неделе выплатил в государственный бюджет Республики Армения 11 млрд 156 млн драмов по итогам 2024 года. Как передает "Арменпресс", об этом написал премьер-министр Республики Армения Никол Пашинян на своей странице в Facebook."Таким образом, Республика Армения получила около 44 млрд 406 млн драмов (113 млн долларов США) дивидендов за 21,87% акций ЗММК, начиная с 2022 года", - подчеркнул премьер-министр.
-
2025-07-03 10:42В I полугодии 2025 года объём поступивших в госбюджет Армении налоговых доходов и пошлин превысил программные показатели на 6.5 млрд драмов, написал в соцсетях премьер-министр Никол Пашинян, передает АРКА. "В госбюджет перечислено 1 трлн 356 млрд драмов в виде налоговых доходов и госпошлин, что на 14,2% или 168.4 млрд драмов превышает показатели за первые 6 месяцев прошлого года", - отметил он. Он выразил благодарность работающим гражданам, которые создают результат, выполняют предусмотренные законом свои налоговые обязательства и тем госслужащим, которые своей работой способствуют росту налоговых доходов.
ПОСЛЕДНЕЕ ПО ТЕМЕ
-
2021-04-15 21:43Զարգացած ինտուիցիայով օժտված վարչապետը նոր գիտելիքներ ձեռք բերեց և հաղորդեց դրանք մեզ «Համակարգային կոռուպցիա չի եղել, եթե անգամ եղել է»,- այսպես, պատասխանելով ներդրումների մասին հարցին, արտահայտվեց վարչապետ Փաշինյանը ապրիլի 14-ին իր «գալա-համերգի» ժամանակ, որն ուղեկցվում էր ուսապարկերի ծափահարություններով։ Որևէ տրամաբանություն փնտրել կառավարության ղեկավարի խոսքերի մեջ չարժե. նա տասնյակ ու հարյուրավոր անգամներ ապացուցել է, որ մտածում է «Անգետիկը Լուսնի վրա» հեքիաթի կատեգորիաներով…
-
2020-11-03 08:40Բյուջետային համակարգի «ոսկե կանոնները» չեղարկվում են Ս.թ. նոյեմբերի 2-ին խորհրդարանի մշտական հանձնաժողովներում մեկնարկեցին 2021 թվականի գլխավոր ֆինանսական փաստաթղթի քննարկումները: «Չենք կարող ասել, որ ռազմական դրությունը որևէ ազդեցություն չունեցավ տնտեսության կամ բյուջեի վրա: Իհարկե, բյուջետային մուտքերի վրա ազդեցություն ունեցավ ու կունենա: Այսպիսով, պետք է մտածենք պարտքի շեմի մասին: Կարծում եմ, որ կգտնենք այն հաշվեկշիռը, որը հնարավորություն կտա այս իրավիճակից դուրս գալ, ինչպես նաև մարտահրավերից բխող ռիսկերը չեզոքացնել, կառավարել և ունենալ կայուն սոցիալ-տնտեսական իրավիճակ», - ընդգծեց փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:
-
2020-09-11 08:47Հայաստանում հայտարարվել է նախագծման մրցույթ՝ հանրապետության Ազգային ժողովի նոր մասնաշենքի կառուցման համար: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում հայտնել է ԱԺ աշխատակազմի ղեկավար Տիգրան Գալստյանը, հաղորդում է «Նովոստի-Արմենիա»-ն։ Նա պարզաբանել է, որ մասնագիտական հանձնաժողովը բաղկացած է 10 հոգուց, որոնք ներկայացնում են Հայաստանի քաղաքաշինության կոմիտեն, Ազգային ժողովը, Երևանի քաղաքապետարանը և Ճարտարապետների պալատը: «Գնահատման հիմնական չափանիշը ոչ թե գնային առաջարկն է, այլ մասնագիտական անձնակազմը և մրցույթի հայտով ներկայացվող էսքիզ նախագիծը»,- պարզաբանել է նա:
-
2020-08-15 09:07Դեռևս հուլիսի սկզբին Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Էդուարդ Հովհաննիսյանը լրագրողների հետ զրույցում խոստովանեց, որ հարկային պարտավորությունների գանձման հետ կապված իրավիճակը մտահոգիչ է։ Եվ բացատրեց դա, բնականաբար, կորոնավիրուսային իրողությամբ և անկում ապրող տնտեսության վրա դրա ազդեցությամբ։ Մինչդեռ այսօր արդեն ակնհայտ է, որ իրավիճակն այդ առումով առավել քան տագնապալի է։ Բյուջեի եկամուտներն էապես կրճատվում են, հարկային եկամուտները՝ այդ թվում։ Ընդ որում բյուջետային միջոցները ծախսվում են, ըստ էության, առանց հաշվի առնելու մուտքերի կրճատման գործոնը։